Źródła, Szopen i sosna obejmująca brzozę

Zmęczył mnie Gorgiasz, sięgnąłem więc po mapę moich gór. Nota bene: zauważyłem, że coraz więcej dróg, miejsc, strumieni i ich źródeł w Górach Kaczawskich nazywam moimi:)

Widziałem dziesiątki kaczawskich źródeł, tutaj wspomnę o tych kilku najmocniej zapamiętanych, możliwe, że z powodu ich uroku.

Kiedyś przeczytałem w encyklopedii opis Skory, małej rzeczułki płynącej przez Sądreckie Wzgórza; było w opisie coś, co zaciekawiło mnie i w rezultacie postanowiłem odszukać jej źródło. Tamtego dnia wędrowałem po wzgórzach na północ od Rząśnika; właśnie zszedłem ze zbocza Mieszka po bezskutecznym poszukiwaniu jaskini, o której mówił mi mieszkaniec wioski, a przeglądając mapę zobaczyłem, że jestem blisko źródła Skory. Poszedłem i znalazłem je szybko, widoczny na łące pasek traw przybrzeżnych już z daleka wskazał mi miejsce. Źródło jest wyraźne, pojedyncze i klasyczne: woda pojawia się tutaj, dokładnie tutaj, a długość strumienia można wymierzyć niemal co do centymetra. Szedłem kawałek wzdłuż Skory, póki nie skryła się między gęstymi zaroślami przybrzeżnymi.

Co właściwie jest niezwykłego w tym źródle, poza niezwykłością, jaką ma każde źródło? Nazwa. Większość z nich jest bezimienna, to natomiast jest początkiem nie jakiejś rzeczki, a tej jednej, mającej swoje imię, więc wyróżnionej na mapie i łatwiejszej do wyróżnienia przez moją pamięć.

Polny Strumyczek, którego źródło w pobliżu Rochowckiej Skały tak mi się podobało ostatniej zimy. Moje tegoroczne odkrycie. Źródło, które polubiłem od pierwszej chwili zobaczenia. Jest zaznaczone na mapie i to nawet dość dokładnie - około kilometr na wschód od Nowych Rochowic. Wiem, że jesienią pojadę w odwiedziny. Rośnie przy nim dzika róża, chyba też jakieś inne krzewy, a wszystkie bardzo chciałbym zobaczyć wiosną i latem. Chciałbym posiedzieć przy strumieniu – a i ten jest z tych, które nazywam czystymi i klasycznymi – popatrzeć na rozległe pola wokół i na kwiaty dzikiej róży tuż obok, posłuchać szeptu strumienia, szumu wiatru i śpiewu ptaków.

Źródło Piekiełka, tego pod Sędziszową, bo dwa są Piekiełka (i nie tylko one są zdublowane) na pogórzu. To źródło i ten strumień są zupełnie inne od Polnego: dzikie, zarośnięte, trudnodostępne. Zauroczył mnie kontrast otoczenia, który smakowałem już dwa razy. Wzgórza w okolicy są łagodne, stoki odkryte, widokowe, słoneczne. Polna droga ostrym łukiem omija cypel drzew wystających z leśnego masywu; w tym miejscu zaczyna się inna droga: zarastająca, nieużywana, obiegająca zbocze Owczarni, ocieniona, jeśli dobrze pamiętam, dzikimi czereśniami. Ładne miejsce i ładne widoki. 

Gdy wejdzie się między drzewa na zakręcie drogi, już po paru krokach widać strumień. Nie ma jednego źródła, woda wysącza się spod ziemi w niewielkim jarze. Ciemno tam, gąszcz zagradza przejście. Po paru krokach dochodzi się do skalnego progu wysokości może dwóch metrów; woda ścieka po skalnej ścianie, czasami ciurka cienką wstążką. Zejście na dno pogłębionego jaru jest już wejściem w inny świat: ciemny, błotnisty, ciasny, dziki, zarośnięty. A ledwie kilka metrów obok jaśnieje rozległy i słoneczny przestwór pól!

Nieco podobnie zaczyna się Złoty Strumień pod Bystrzycą: w niewielkim jarze, wśród gęstych drzew, pomiędzy którymi prześwituje otwarta przestrzeń pól. Przeszedłem całą jego długość, ale złota nie znalazłem. Jednak później dowiedziałem się o pewnych miejscach w jego pobliżu, które kiedyś odwiedzę, ale nic więcej nie powiem, bo liczę na… materialne uzasadnienie nazwy tego strumienia:)

Źródło na stoku Turzca, o którym niesłusznie piszą, że jest początkiem Kaczawy.

Prawdziwie górskie źródło: woda wypływa z kilku sąsiadujących źródeł, spod skał i korzeni drzew, na dość stromym zboczu w Górach Ołowianych, masywie Gór Kaczawskich. Na świerku przybita jest tabliczka podająca wysokość i informująca o źródle Kaczawy. Byłem tam dwa lata temu i chyba ze dwa razy przeszedłem pierwsze setki metrów strumienia, bo nic mi się tam nie zgadzało. Te ładne źródła dają początek nie Kaczawie, a Świdnie, niewielkiej rzeczce kończącej się z drugiej strony górskiego masywu.

Strumień i źródło wyróżnione moją pamięcią właśnie z powodu niezgodności stanu faktycznego z opisami. Jako to możliwe? Ano, „dzięki” drogowcom. Kiedyś Kaczawa spływała po zboczu swojego macierzystego Turzca do szosy, a dalej płynęła przydrożnym rowem w stronę Kaczorowa. W czasie niedawnego remontu drogi zrobiono pod szosą przepust, teraz cała woda ze źródeł spływa do studzienki i przepływając pod szosą, zasila Świdnę. Kaczawa wysącza się powoli z dna rowu i dopiero w Kaczorowie staje się strumykiem.

Dźwięczny strumyczek wypływający z południowego zbocza Folwarcznej. Przed chwilą szukałem go na mapie, w tamtym miejscu jest jeden zaznaczony, ale pewności nie mam, czy jest to ten mój, słuchany kiedyś. Nie wszystkie strumyki są zaznaczone na mapie.

Ten jest mały i nieco ukryty – płynie pogłębionym korytem, niemal przykryty jest trawami. Gdy byłem tam po raz pierwszy, najpierw usłyszałem go, później zobaczyłem. W tych górach mam kilka miejsc dla mnie wyjątkowych przez splot fikcji i rzeczywistości, fantazji i realności; ten strumyk jest jednym z takich miejsc.

Cały tamten duży, otwarty i widokowy, przestwór łąk na północ od wioski Komarno, jest po prostu piękny widokami. Na jego poznawaniu spędziłem kilka już dni, na pewno nie ostatnich. 

To przecież tam jest Wysoczka, wzgórze, na którym kiedyś zatańczyłem swój taniec oszołomienia widokami, tam jest Trzmielowa Dolina i jej małe odgałęzienie, któremu nadałem swoją nazwę Lipowej Dolinki. Tam też rosną brzozy oglądane już parokrotnie, we mgle i w śnieżny dzień, w porze rozwijania się listków; rośnie tam i głogowy lasek, którego chciałbym kiedyś zobaczyć w czas kwitnienia.

Jesienią pójdę tam, posłucham Dźwięcznego Strumyka, odwiedzę wszystkie moje miejsca i poznam nowe. Jesienią…

Zaczął się Konkurs Szopenowski, wyjątkowy czas, muzyczne święto. Bartek, młodszy syn, muzyk, powiedział mi o swoim oczarowaniu grą pewnego Rosjanina. Syn był dzisiaj w Warszawie, na żywo słuchał eliminacji; moja zazdrość pojechała z nim.

Nie na żywo słuchałem sonaty fortepianowej b-moll z opusu 35. W scherzo jest melodia grana delikatnie,  zwiewnie, czarodziejsko i uwodzicielsko; w moich uszach podobnie brzmi środkowa część lento – wcale nie żałobnie, a właśnie czarodziejsko.

Po pracy, a czasami i w ciągu dnia, kradnąc firmie chwile mojej pracy, przyglądam się pniom i pąkom klonu zwyczajnego i klonu jaworu, starając się zapamiętać różnice. Nadal nie mam pewności co do gatunku kilku niewielkich drzewek rosnących obok mojej ciężarówki. Stawiałbym na wiąz szypułkowy, bo i cechy pąków wskazują na ten gatunek i niepozorne pęczki drobniutkich kwiatów. Za pięć dni wyjeżdżamy stąd, a chciałbym jeszcze zobaczyć rozwinięte liście lub chociaż zaczątki skrzydlaków, po których nieomylnie poznałbym wiąz.

Obok, na niewielkim pagórku piaskowym, rosną dwa drzewa: brzoza i sosna, oba rosłe i przytulone do siebie. Sosna dwoma ramionami niemal obejmuję kibić brzozy, a ta jakby wywija się uciekając w górę, wysmukła i wyniosła.

Miłosna scena.

Dzisiaj wstałem wcześnie, żeby przed rozpoczęciem pracy pójść na pocztę i wysłać liścik do Heleny, mój pierwszy list wysyłany do wnuczki.

 Ranek był rześki i słoneczny, prawdziwie wiosenny. Zaraz za wozami zobaczyłem grupę brzóz, tych najładniejszych brzóz pendula. Widziałem je pod słońce, ich maleńkie jeszcze listeczki były prześwietlone światłem. Drzewa, otulone zielono-słoneczną mgiełką, wyglądały cudnie. Podszedłem do nich, dotknąłem wiszącej gałązki i poczułem łzy w oczach. Z przeżywania? Raczej odwrotnie: z braku możliwości. Praca, pogoń, szybko-szybko i tylko kradzione chwile jak ta.

Wróciłem do nich po pracy, usiadłem pod jedną z brzóz, patrzyłem na wiotkie gałęzie i błyszczące listki. Słońce jeszcze świeciło, kończył się piękny dzień. Dobrze mi się tam siedziało.

Teraz, wieczorem, w campingu, po napisaniu tych słów pomyślałem o ludzkiej konstrukcji psychicznej: wieczny dobrostan znudziłby nas, a i nie potrafimy zachwycać się bez przerwy, ani nawet często. Może dlatego właśnie takie kradzione chwile bywają najbardziej pamiętane, a nawet, zdarza się tak, najgłębiej przeżywane. Jest w tym wyraźna ambiwalencja: smutek, ale i jednocześnie pocieszenie.

Pocieszenie przeważa.