Słońce, przestrzenie i wawrzynek

040318

Pogórze Kaczawskie: Gorzanowice, wzgórze Młyniczna, Pogwizdów, wzgórze Szubieniczna, Bogaczowice, Jastrowiec, Grudno, zbocza Wysokiej, Sześć Domków, Gorzanowice.

Janek niedawno wyzdrowiał, niektóre szlaki w wysokich partiach Karkonoszy są zamknięte, więc nasz plan wejścia na karkonoską wierzchowinę odłożyliśmy na jesień; gdzież więc jechać, jeśli nie w moje góry?

Gdzie konkretnie? – oglądałem mapę szukając mniej znanych otwartych przestrzeni, i udało mi się ułożyć trasę w połowie nieznaną mi, co uznałem na sukces poszukiwań i dowód istnienia wielu jeszcze miejsc do poznania.

Może najpierw wspomnę przygodę z dojazdem. Z Leszna wyjechałem nocą, jak zawsze, i po dwudziestu może minutach jazdy spojrzałem na zegarek: była 4.50. Do Legnicy miałem jeszcze ponad godzinę jazdy, a z Jankiem umówiłem się na godzinę 5.15. Skoro zegar pokazuje prawie piątą, to… może się zepsuł, może zmienił się mu czas na letni? – myślałem przez chwilę, nim uświadomiłem sobie oczywistą prawdę: źle policzyłem czas i w rezultacie nastawiłem budzik o całą godzinę za późno. Zatrzymałem się, napisałem smsa do Janka i po wysłaniu ostro ruszyłem. We wsi Gorzanowice pod Bolkowem byliśmy tuż po wschodzie słońca i o 6.45 ruszyliśmy w drogę. Janek taktownie nie burczał na mnie za spóźnienie.

Ranek, jak i cały dzień, był słoneczny, temperatura wynosiła minus 12 stopni, ale szybko się podnosiła i już około dziesiątej zbliżyła się do zera. Szliśmy na przełaj, ponieważ polne drogi biegły w poprzek naszego kierunku, ale szło się wygodnie – mrozy skuły wyrównaną ziemię pól. Wzrok leciał daleko, po wyraźnie widoczny długi łańcuch wzgórz Chełmy, a za nami, na południowym krańcu widnokręgu, jaśniały w słońcu śniegi na Śnieżce.

Na pierwszym wzgórzu, Młynicznej, już byłem, ale rozległe przestrzenie za nią były dla mnie ziemią nieznaną. Od razu powiem, że ładną ziemią, zwłaszcza w tak piękny ranek jak dzisiejszy. Gdy słońce było jeszcze nisko, towarzyszyły nam długie cienie, nawet ponadstumetrowe, a takie rzadko można zobaczyć i raczej tylko w górach o łagodnych, równych stokach. Ciekawe doświadczenie: w odległości dziesiątków metrów zobaczyć na zboczu cień poruszanej ręki. 

Wspomniałem chwilę ze szlaku w Tatrach: byłem wysoko i tam świeciło słońce, ale głęboka dolina między szczytami zalana była mleczną mgłą, na której widziałem swój wielki cień. Kiedyś kolega przysłał mi zdjęcie z zimowego wyjścia w Tatry, jego wielki cień obwiedziony był aureolą, mimo iż wcale świętym nie jest. To zjawisko ma swoją nazwę, a zdarza się bardzo rzadko. Mnie nie dane było zobaczyć swojej aureoli; chyba też nie jestem świętym...

Schodziliśmy do wioski długimi, pofałdowanymi stokami, mijając śródpolne kępy głogów lub róż, ocienione drzewami uskoki lub zagłębienia po starych wyrobiskach, przekraczając strumyki. Raz i drugi szliśmy chwilę przygodnie poznanymi drogami, ale one szybko nas zostawiały pędząc w swoje strony. 

W paru miejscach widziałem ogłowione wierzby, widok klasycznie nasz, jednoznacznie kojarzący się z polską wsią. Przy okazji powiem, że ucinanie konarów nie skraca życia wierzbie, a je wydłuża, chociaż nie wiem, czy drzewo uznałoby, gdyby było do tego zdolne, obcięcie konarów za geriatryczną przysługę. Stare, grube pnie wierzb są mało wytrzymałe na złamania, a drzewa te wykształcają grubaśne, więc i ciężkie, konary; gdy te się łamią, rozczepiają pień i drzewo umiera. (Co prawda na pół spróchniała, leżąca już na ziemi wierzba iwa potrafi wypuścić jeszcze las nowych pędów). Gdy obetnie się konary wierzbie białej lub kruchej, a właśnie te dwa gatunki są zwykle ogławiane, szybko wyrastają nowe pędy i drzewo żyje nadal, uodpornione na przewrócenie. Czasami widuję stare, bardzo grube pnie wierzb ogławianych wiele razy. Ich „głowa” staje się wielka, pełno na niej resztek obciętych gałęzi i nowych pędów tworzących razem skomplikowany gąszcz, a w pniu tworzą się dziuple; labirynt ten staje się domem wielu ptaków i nie tylko.

Na mapie zakreśliłem krąg naszej trasy tak niefrasobliwie, że musiałem zrezygnować z lubianego zajęcia na kaczawskich wędrówkach – z myszkowania wokół szlaku; wrócę tam niebawem, by lepiej poznać tę ładną okolicę.

Przecięliśmy pierwszą wioskę, a za nią urządziliśmy piknik na skraju drogi, w sąsiedztwie dwóch uroczych brzóz płaczących.

 Siedzieliśmy na brzegu przydrożnego rowu, Janek dokarmiał mnie pieczonym kurczakiem, co stało się już tradycją naszych wspólnych wyjazdów, słońce świeciło, było ciepło, okolica ładna, a górą, pod niebem pięknie błękitnym, krążyły dwie pary kruków – mieliśmy więc wszystko, co można było wymarzyć sobie na czas wędrówki.

Wokół wsi Pogwizdów i Jastrowiec rozpościera się rozległa równina; na jej wschodnim skraju wznosi się niewielkie wzgórze Szubieniczna, wbrew nazwie ładne i widokowe. Wśród drzew na szczycie stoi drewniany, podmurowany domek. Wygląda na opuszczony, i właściwie taki jest, ponieważ jest jednym z bardzo nielicznych w Sudetach ogólnie dostępnym schronem. W środku jest kamienny piec, ławy i stoły, jest też pięterko mogące pomieścić kilka mat. Domkowi życzę szczęścia do przygodnych użytkowników.

Na mojej mapie Chełmów, a jest to rozległe i zalesione pasmo wzgórz na kaczawskim pogórzu, zaznaczonych jest wiele drzew pomnikowych rozmiarów. Parę już razy przy różnych okazjach szukałem ich, ale nigdy nie udało mi się znaleźć zaznaczonych, chociaż zawsze jakieś okazałe drzewa znajdowałem.

Mam się za racjonalistę zawsze szukającego naukowych wytłumaczeń dziwnych a nieznanych zjawisk (co w niczym nie umniejsza zdolności dostrzegania ich urody), jednakże skłonny jestem uznać istnienie jakiejś tajemnej emanacji drzew, którą ludzki organizm jest w stanie odbierać. Nie potrafię opisać tego odbioru, jest zbyt ulotny i niejednoznaczny, ale jest i jedyne, co przychodzi mi do głowy, to niejasne wrażenie obcowania z niepojętym dla ludzi życiem. Gdy włączy mi się program racjonalizmu mówię sobie, że wrażenie powstaje we mnie, idzie ku drzewu, żywemu organizmowi który robi na mnie wrażenie swoją wielkością, i odbite wraca.

Wrócę jeszcze do nazwy wzgórz, dość dziwnej w naszym języku. Otóż etymologicznie znaczy tyle co wzgórza w języku niemieckim. Po prostu spolszczyliśmy niemiecką ich nazwę.

Ponieważ byliśmy blisko zbocza, na którym miały rosnąć wyróżniające się świerki i wznosić się skały wychodne, zaciągnąłem tam Janka. Na mapie miejsce nosi nazwę Bogaczowice. Świerków nie znaleźliśmy, ale grupę ładnych sosen i skały owszem. Sosny w słoneczny dzień wyglądają ładnie i ciepło; ich miodowa kora oświetlona słońcem ma dla mnie wyjątkowy urok, jest jednym z symboli lata, a nadto drzewa te bardzo malowniczo wykrzywiają swoje korony na wietrze. Na Lubelszczyźnie, w sztucznie sadzonych lasach, sosny wydają się pospolite, ale tutaj, w Sudetach, gdzie jest ich niewiele, przyciągają wzrok i budzą ciepłe wspomnienia.

Skały okazały się spore, rozczłonkowane, z malowniczymi drzewami wiszącymi na krawędziach, pełne wystających półek i stromych żlebów między dziesięciometrowymi pionowymi ścianami. Jednym z nich schodziliśmy, co wobec stromizny i drobnych luźnych kamieni nie było szybkie ani łatwe, zwłaszcza dla dwóch dziadków. 

 

Ślady wyraźnie wskazywały na wjeżdżanie na górę motocyklami. Przez kilka lat jeździłem turystycznym motocyklem, więc znam tego rodzaju środek lokomocji, jednak czymś zupełnie innym jest jazda szosą, a innym tutaj, gdzie przy nachyleniu 45 stopni nieopatrzny ruch manetką gazu może oderwać przednie koło od podłoża…

Cóż, testosteron.

U podnóża płynie klasycznymi meandrami spory strumień, Nysa Mała. Wracając na równinę, przechodziliśmy rzeczkę po zwalonych pniach, nie mając odwagi wypróbować wytrzymałości lodu. W paru miejscach widzieliśmy podcięte przez bobry drzewa, ale bez żeremi. Gdzie one mieszkają?

W Grudnie byłem raz, kilka lat temu, i trochę już zapomniałem, jak tam jest ładnie. 

Wrócę i przypomnę sobie okoliczne ścieżki, zwłaszcza, że dzisiaj nieco się zaplątałem w lesie na stoku Wysokiej. Kierunek marszu utrzymałem dobry, ale nie znalazłem najwygodniejszego przejścia na drugą stronę lasu. Co prawda mówią, że nie ma tego złego, co by na dobre nie wyszło, bo oto z lasu wyszliśmy w pobliżu starej kopalni wapieni w masywie góry Wapniki, a wtedy Janek, widząc zarys budowli między drzewami, powiedział o widzianym gdzieś tutaj wawrzynku wilczełyko.

Przysiągłbym, że wspomniawszy jedną ze swoich ulubionych roślinek, mój towarzysz nabrał wigoru, co potwierdzała jego decyzja pójścia w las dla odszukania wawrzynka. Poszedłem za nim.

Znaleźliśmy ruinę solidnego, dużego domu i szereg dawnych wyrobisk, teraz już zawładniętych przez las. Największe wyrobisko zarośnięte jest świerkami, wchodzi się pod nie i jednocześnie w głąb zbocza niemal jak do jaskini. Gdy stałem na dnie, z trzech stron otoczony skalnymi ścianami, w głębokim półmroku, trudno było mi uwierzyć, że sto metrów dalej jest otwarta przestrzeń pól i świeci słońce.

Mieliśmy już wracać, gdy usłyszałem wołanie. Podszedłem i nim obejrzałem pokazywany mi krzaczek, spojrzałem na Janka. Był przejęty i radosny.

Ludzie szukają skarbów ukrytych w ziemi (a w tych górach widziałem już paru takich poszukiwaczy), pasjonują się super samochodami lub kopaniem piłki, potrafią z ukontentowaniem wpatrywać się w zdobyty znaczek pocztowy, a Janek szuka rzadkich roślin i motyli.

Z biegiem czasu coraz wyżej cenię pasję poznawania dzieł natury i ich kontemplację.

Mój towarzysz ma szlachetne zainteresowania.

Roślinkę minąłbym nie zwróciwszy na nią uwagi, ale gdy się nad nią nachyliłem, zobaczyłem ładne wykluwanie się ciemnego różu z pąków.

Miejsce zapamiętaliśmy i obiecaliśmy sobie wrócić za dwa tygodnie. Wawrzynek powinien już kwitnąć.