W Chełmach

160219

Chełmy na Pogórzu Kaczawskim.

Ze Stanisławowa na Kościelną i poznanie okolicy. Przejście lasem do żółtego szlaku i wejście od południa na Chełmek. Powrót do wioski szosą, poznawanie okolicy, wejście na wzgórze Łaskotka. Przejście niebieskim szlakiem pod Sichowskie Wzgórza, powrót polami.

Miałem małą sprzeczkę z portfelem, który bywa chytrusem, ale udało mi się przekonać go do rezygnacji z jednego dnia pracy i wyjazdu na dwa dni. Chciałem jechać nie tylko z powodu prognozowanej słonecznej pogody, ale i z powodu obietnic dawanych sobie w czasie karuzelowego sezonu. Wtedy wszystkie dni mam pracujące i nierzadko bywa, że wolny dzień mam po dwu, albo trzymiesięcznym maratonie trwającym non stop. Kręcąc się w tym kołowrocie obiecuję sobie brać wolne soboty jesienią i zimą, jednak gdy zbliża się sobota, a w portfelu pustawo i prognozy synoptyków nieciekawe, jadę tylko na niedzielę. Słyszałem, nota bene, że gdzieś w świecie wolne są wszystkie soboty, ale nie daję wiary tym pogłoskom. W ten weekend pojechałem na dwa dni, a w poniedziałek rano, widząc słońce i błękit, pomyślałem, że mógłbym zostać w górach na trzeci dzień.

Nie tylko mój portfel bywa chytrusem.

Parę tygodni temu byłem w lasach Chełmów, czyli na Pogórzu Kaczawskim, a gdy wyszedłem na otwartą przestrzeń, zobaczyłem ładną okolicę, klasycznie kaczawską. Obiecałem sobie wtedy przyjechać do Stanisławowa, sąsiedniej wioski, i lepiej poznać górki otaczające wioskę.

O szarym świcie byłem już na Kościelnej, niewielkim wzgórzu pęczniejącym wśród falistych łąk, w środku widzianej wtedy przestrzeni. Jest tam dokładnie tak, jak na stokach Maślaka, Wysoczki i Trzmielowej Doliny, czyli najładniej, tyle że wokół mojej dzisiejszej górki niewiele jest miejsca na lot wzroku, ściany lasów są blisko.

Świt był mroźny, dłonie mi marzły mimo rękawic, ale wiatru nie było, a spektakl początku dnia był przejrzysty i kolorowy, więc taki, o jakim się marzy w późnojesienne i zimowe dni pod szarym niebem. Mile zaskoczyła mnie przejrzystość powietrza. Najwyższe masywy kaczawskie widziane z odległości piętnastu kilometrów były na tyle wyraźne, że rozpoznawałem szczyty, a nad nimi i dużo dalej bielały Karkonosze, od których dzieliło mnie 50 kilometrów. Gdy obliczyłem odległość przy pomocy mapy, byłem nią nieco zaskoczony, ale przecież Chełmy najdalej są odsunięte od Śnieżki.

Przed wschodem słońca biel karkonoskich szczytów była przygaszona, nadal nocna, ale nim zobaczyłem naszą gwiazdę, ta już zdążyła rozjaśnić, później nawet rozświetlić, śniegi wokół Śnieżki. Ich blask koloru wschodzącego słońca dotarł aż do mnie. Ostre cienie podkreślały kształty grań kotłów karkonoskich, a gdy spojrzałem na sąsiednie górki, zobaczyłem osuwanie się po drzewach wyraźnej linii dnia i nocy, niemal czarnej zieleni świerków i oranżu tak intensywnego, że na zdjęciach wydaje się być przejaskrawiony. Jak zwykle nie zauważyłem chwili stawania się dnia w pobliżu, tych pierwszych promieni trafiających we mnie, jedynie mój cień pojawił się właściwie znikąd.

Gdy już nie mogłem patrzeć na jaśniejące słońce, ruszyłem w dół, żeby z bliska przyjrzeć się falowaniu łąk i liniom dróżek, zobaczyć jakie to drzewo-samotnik rośnie na drugim zboczu, dojść do ściany lasu i zajrzeć między drzewa, poznać strumyki. W górach zawsze jest ich dużo i tylko ten jeden powód wystarczy, żeby chcieć wracać i rozglądać się za nitką drzew schodzących po zboczu na dno dolinki. Przy pierwszych drzewach prawie na pewno będzie źródło. Różnie wyglądają, nie zawsze czysta woda bije spomiędzy wypłukanych kamieni, chyba częściej woda w niewidoczny sposób wydostaje się na powierzchnię tworząc podmokłe miejsca. Czasami wystrojone są turzycami, ale i bywają czarne rozmokniętą ziemią, a gdy odpływ jest utrudniony, tworzą się miniaturowe bagienka z charakterystyczną roślinnością. Niżej wysącza się z takich miejsc strużka wody i cicho dźwięczy między patykami lub źdźbłami traw. Zdarza się i tak, że strumyk nie zdąży okrzepnąć połączywszy się z innymi, a trafiając na piaszczyste miejsce wyzionie ducha. Dzisiaj widziałem, jak dwumetrowej długości strumyk mozolnie stara się napełnić zagłębienie w ziemi, ale nie ma siły przelać się wierzchem i wsiąkając, ponownie wraca do wnętrza ziemi.

Zatoczyłem krąg rysowany drżącą ręką, odszukałem dukt na południe i nim przeszedłem las. Wiódł wzdłuż lotniska wojskowego, jak głosiły tablice straszące ostrym strzelaniem, ale na tym lotnisku nie ma lotniska, strzelnicy też nie zauważyłem.

Za lasem rozciągają się wielkie i płaskie pola. Ładnie tam jest, ale cały ten rozległy przestwór jest nizinnym przerywnikiem w pogórzu. Nawet Chełmek, góra, ku której zmierzałem, wydaje się stamtąd malutkim wybrzuszeniem na płaszczyźnie, a przecież oglądana z drugiej strony, od wsi, jest pokaźną i dość stromą górą.

 Pójść w lecie dróżką wśród pól i poczuć na dłoniach łaskotanie pochylonych źdźbeł zbóż, a w nozdrzach ów jedyny w swoim rodzaju zapach ziemi nagrzanej słońcem i dojrzewającego zboża… Czasami tęskno mi za Lubelszczyzną, a zapach jej polnych dróg, zapach kurzu lessy, jest niepowtarzalny.

Droga w obie strony na tę górę liczy przynajmniej sześć kilometrów, więc właściwie dlaczego tam poszedłem? Też się zastanawiałem, chociaż właściwie nie było nad czym: wszak przyjechałem tutaj żeby iść przed siebie. Poszedłem, bo góra jest, a mnie tam nie było.

Na szczycie stoją skały, które wydają się być bazaltowe (cóż, geologiem nie jestem), na pewno mają spękania podobne do słupowych pęknięć tego kamienia. Najeżona skalnymi ostrzami pionowa ściana czyni wrażenie. 

Siedząc pod nią, patrzyłem na ładny las wokół i słuchałem ciszy. Czułem zadowolenie. Dobrze zrobiłem przychodząc tutaj. Zapewne mało kto tutaj trafia skoro szlaków nie ma, widoków też, a góra jest na uboczu. Ostatnio coraz częściej myślę o zbliżającym się powrocie na Lubelszczyznę, o dniu, który będzie ostatnim w tych górach, teraz tak mi bliskich, a zupełnie nieznanych w czasach przemierzania lubelskich dróg. Nie wiem który dzień będzie ostatnim, mam nadzieję, że przyjdzie za wiele lat, ale życie ma swoje plany, nie zawsze zgodne z naszymi. Przychodząc tutaj, dodałem tę niepozorną górę do elitarnej listy miejsc, którym poświęciłem swój czas, cząstkę mojego życia. Patrząc na mapę widzę wiele takich miejsc, a widzę je inaczej niż nieznane, anonimowe miejsca, które są tylko punkcikami na mapie. Chełmek, Kościelna, Łaskotka, ale i tamten strumyczek zamierający na drugim metrze swojego życia, od dzisiaj są nie tylko na mapie, ale i w mojej pamięci.

Kilometr drogi powrotnej do wsi wypadł szosą – jedną z tych podrzędnych, krętych i wąskich dróżek łączących sąsiednie wsie schowane w lasach mało znanych gór. Już rano zwróciłem uwagę na hałas charakterystyczny dla pracy koparki, teraz ją zobaczyłem: łyżka zgrzytała w kopanym rowie próbując wyrwać z ziemi tkwiące tam kamienie, kabina maszyny trzęsła się, operator podskakiwał w fotelu. Kładziono rury wodne. Chwilę rozmawiałem z dwoma robotnikami łączącymi odcinki rur, a odchodząc myślałem o ludzkiej pracy. Tej uciążliwej, nierzadko bardzo ciężkiej, monotonnej, niewiele dającej szans na odczuwanie spełnienia. O pracy pogardzanej przez tak wielu i tak nisko wynagradzanej. Mimo dobrego rozumienia mechanizmów społecznych i finansowych, odczuwam bunt i niezgodę na dochody jakiegoś kopacza piłki czy telewizyjnej gwiazdki sezonu stukrotnie przewyższające dochody operatora tej trzęsącej się i hałasującej koparki.

Szerokim zakolem obszedłem wieś idąc otaczającymi ją wzgórzami. Wtedy właśnie ze zdumieniem zobaczyłem odmienne oblicze Chełmka, z tej strony pokaźnej i trudno dostępnej góry. Wokół wioski jest tak ładnie, że wybrałem kolejne dwa miejsca pod budowę domu, a większej pochwały miejscom nad ten wybór dać już nie mogę. Jedno z tych wzgórz ma swoją nazwę: Łaskotka. Rozkoszne miano i tylko dla niego warto było tam pójść. Wzgórze jest niewielkie, wznosi się kilkadziesiąt metrów nad domy wioski, ale widoki z niego są ładne, a i w przeciwną stronę warto pójść otwartą przestrzenią łąk ku ścianie lasu.

Przeszedłem ten las idąc niebieskim szlakiem, a okazał się kaczawskim wyjątkiem, będąc nieźle oznakowany.

Chciałem raz jeszcze przejść rozległymi otwartymi przestrzeniami na wschód od Leszczyny, a szlak wybrałem dla odmiany, żeby nie powtarzać trasy sprzed kilku tygodni. Wybór okazał się strzałem w dziesiątkę.

Dróżka prowadzi między niewielkimi, ale licznymi i stromymi wzgórzami, mija kilka starych kamieniołomów, a takie miejsca bywają ładnymi zakątkami, gdy natura wespół z czasem nadadzą im znamiona naturalności. Wokół ładny las. Ładny, czyli jasny i ze sporą ilością dużych drzew. Zawsze jest dobry czas na oglądanie drzew, czas dzisiejszej wędrówki też takim był, a szczególną uwagę zwróciłem na jawory. Ten gatunek rozpoznaję bez pudła po samym wyglądzie pni, a ta sztuka nie jest dla mnie łatwa. Nadal miewam chwile wątpliwości, albo i bezradnego drapania się po łepetynie. Z klonami jaworami jest inaczej, mimo że wygląd kory znacznie się różni u tych drzew. Jedne łuszczą się tak, jakby ktoś je ze skóry odzierał, innym kora pęka na podłużne poletka, jeszcze inne pozostają gładkie mimo wyrośnięcia z młodzieńczych lat. Dla zobrazowania tych różnic, niżej zamieszczam kilka zdjęć jaworów.

W tym lesie znalazłem też dwóch braci przyrodnich, przy ziemi niemal zrośniętych razem. Jak się żyje razem, tak blisko siebie, świerkowi i bukowi – nie wiem, ale najwyraźniej nie przeszkadzają sobie.

Wracałem olbrzymimi polami z zasianym rzepakiem, nie znaną mi drogą, a miedzami, wzdłuż nitek drzew. Czasami skręcałem w bok wiedziony jakimś niejasnym skojarzeniem lub nadzieją zobaczenie... czegoś, a może po prostu nie chciałem zbyt szybko dojść do końca drogi.

W miarę wznoszenia się słońca, zdejmowałem z siebie kolejne swetry i bluzy, w końcu szedłem w samym podkoszulku pod wiatrówką, a i ją zamierzałem schować do plecaka. Miałem ze sobą jak zwykle ponad litr herbaty, a dzisiaj dodatkowo półtora litra wody, jednak nim doszedłem do samochodu, wypiłem wszystko.

Wspomnę jeszcze o chwili mojej złości, gdy przy drodze znalazłem trzy plastikowe butelki po oleju silnikowym. Temu, który wyrzucił te butelki, życzę zatarcia się silnika jego samochodu i dręczących wyrzutów sumienia. Dla równowagi: ludziom zbierającym śmieci z pobocza dróg życzę wyjątkowo sprawnych samochodów i poczucia zadowolenia ze swoich prac.

Na trzy kwadranse przed zachodem usiadłem na zboczu Rosochy, najwyższej góry okolicy, z zamiarem obejrzenia końca dnia. Przed sobą widziałem miejsca poznawane rano i wzgórze z którego oglądałem wschód, a nieco na prawo słońce zniżało się ku wierzchołkom drzew. Rozmawiałem przez telefon, pisałem smsy i patrzyłem. Świat o wschodzie jest piękny, jednak kolory nadawane mu przez zachodzące słońce nie tylko nie ustępują, ale i są, a przynajmniej bywają, ładniejsze. W moim odczuciu są cieplejsze, bogatsze i nostalgiczne, a przez to odbierane bardziej emocjonalnie. Wschód jest zapowiedzią, początkiem, więc sam jest czysty jak pamięć noworodka, dla mnie ma nieco chłodną barwę, natomiast cieplejszy w odbiorze zachód jest spełnieniem i końcem, ale też wspomnieniem całego dnia.

Nocowałem w Proboszczowie w Zaczarowanym Ogrodzie, a więc przejechałem 20 kilometrów tak lubianymi bocznymi drogami. W progu przywitała mnie gospodyni, a w pokoju czekała spora lampka czerwonego wina i kawałek świetnej szarlotki. Jak zwykle nie wypuściłem pani Danuty z pokoju bez sprawienia sobie przyjemności rozmowy z nią. Wziąłem prysznic, umyłem termos, zajrzałem do mapy, zrobiłem notatki wysyłając do siebie smsy (zapomniałem wziąć kartki papieru), cóż więcej robić, skoro nie miałem książki ani laptopa? Może nieco nadrobić wielodniowe zaległości w spaniu?...

Usnąłem wcześnie i spałem jak aniołek przez dziewięć godzin.