Skowronki, dal i głębia, czyli o matematyce na szlaku

050317

Mysłów, wokół Osełki, skały na Lubrzy, Przełęcz Rochowicka, wokół Lisianki, wzgórza między Starymi i Nowymi Rochowicami, Zbójecki Kamień, Głogowiec, stokami Bukowinki i Żeleźniaka do Radzimowic, Mysłów.

Myślałem o skałach w lasach Rudaw, ale że prognozowano ładną pogodę, ułożyłem sporą pętlę po otwartych przestrzeniach Gór Kaczawskich. Niemal całą znałem, ale w tych górach już nie znajdę całodniowej nowej trasy. Siedząc nad mapą, plan wypełniał mi się szczegółami trasy, a każdy budził ciepło wspomnieniem: na zboczu Owczarka odwiedzę brzozę pilnowaną przez kilka świerków, w lasach Lubrzy sprawdzę, czy pamiętam drogę do tej ładnej, wysokiej skały ukrytej przed ludźmi, a gdy już tam będę, pójdę w stronę Grodzika, na polanę z cudnym widokiem. Oczywiście dróżka pod Rochowicami, ta, która wybiega spomiędzy drzew na otwarte przestrzenie i pędzi ku sąsiednim wzgórzom, a że na jednym z nich rośnie grubaśny głóg, a niewiele dalej tryska źródełko Polnego Strumienia, pójdę i tam.

Snułem plany przypominające układanie listy odwiedzanych przyjaciół.

Powrót był możliwy dłuższą lub krótszą trasą – w zależności od czasu – a to ważne na długich trasach, żeby nie pędzić w drodze powrotnej.

Czasu miałem coraz mniej, mimo coraz dłuższego dnia. Jeszcze trzy wyjazdy. Tylko trzy – i swojego opla zmienię na firmową ciężarówkę, kończąc wyjazdy w góry na całe półrocze. Dzisiaj kilka razy zbaczałem gdzieś chcąc zobaczyć wspomniane miejsce, pchany natrętną myślą o nieznanym czasie przyszłym.

Samochód zostawiłem w Mysłowie, na zwykłym miejscu, i już kwadrans przed siódmą byłem na przełęczy: w dole wioska, na wprost wysoki masyw Lubrzy, po sąsiedzku ładniutka Osełka, za mną wiele innych gór. 

Niebo było zachmurzone, nie widziałem Eos, ale było ciepło, a powietrze przejrzyste. Z wielu miejsc na szlaku widziałem dalekie szczyty Gór Kamiennych i Wałbrzyskich, ale jedynie obłego kształtu Chełmca pod Wałbrzychem byłem pewny. Widziałem Góry Sowie i samotną Ślężę. Na Wielkiej Sowie, górze odległej o ponad 40 kilometrów, widziałem wieżę widokową; albo tak mi się wydawało... Już po powrocie, chcąc nad mapą upewnić się w swojej identyfikacji paru szczytów, nabrałem jedynie podejrzeń. Chełmca nie pomylę z inną górą, ale mapa kazała mi poprzestawiać inne szczyty. Nic to, ważne, że wzrok leciał daleko.

W czasie typowej mojej wędrówki rzadko robię przerwy, jeszcze rzadziej usiądę, a to z powodu zimna i błota; natomiast dzisiaj, w ciepły i suchy dzień, smakowałem wędrówki z częstym przysiadywaniem na miedzach i patrzeniem w dal.

W pobliżu wioski obejrzałem mury kamiennego wiatraka, którego jakimś cudem nie widziałem do tej pory. A może była to wieża czarnoksiężnika? Raczej tak, bo co to za wiatrak bez skrzydeł? 

Skały w lasach Lubrzy znalazłem bez problemu. Leśna dróżka biegnąca zboczem góry przy tej wyższej skale jest urocza; ilekroć tam jestem, idę nią, wracam, oglądam się, staję i patrzę, niezmiennie zauroczony. Nieco dalej inna dróżka wyprowadza na kraniec jęzora łąk wrzynających się w lasy. To magiczne miejsce nagłego otwarcia dalekiego widoku i powitania dali. Jedno z ładniejszych miejsc w tych górach, jedno z moich miejsc.

Schodząc, zaplatałem się, ale szybko ustaliłem właściwy kierunek, i jak kilka godzin później, na innej górze, poszedłem na przełaj, w dół między świerkami lasem czystym i widnym. Zmierzałem ku Przełęczy Rochowickiej, a mijając wioskę, widziałem kilka drzew, które zatrzymały mnie. Oto lipa i wierzba: rosną po przeciwnych stronach strumyka, tuż obok siebie; na wysokości piersi dwa grube ramiona wierzby obejmują kibić pochyłej lipy, wspierając ją, a ta nie broni się, wtulona w masywne konary sąsiadki. Nieco dalej, przy tej samej wiejskiej uliczce, rośnie większa lipa, stara i wypróchniała; w wielkiej dziupli widać… nie wiem co widać. Jakby kilka nowych drzew wyrosło w starym. A raczej jakby stare drzewo, czując niepewność swojego podparcia, młodymi konarami wzmocniło swój stary pień. Nie są to odrosty mające swoje gałęzie i liście, a filary podpierające pień od wewnątrz. Nigdy nie widziałem takiej drzewnej konstrukcji.

Za przełęczą spotkałem emerytowanego nauczyciela, rozmawialiśmy dłuższą chwilę znajdując wspólne tematy, i tylko czas nie pozwolił mi kontynuować miłej rozmowy.

Między dwoma wioskami noszącymi miano Rochowic, na długich, łagodnych stokach opadających w dolinę, ku wiosce, falują łąki zdobne niewielkimi zagajnikami i kępami krzewów. Tu i tam zbocza przedziela dolinka ze strumieniem na dnie, jakaś niezdecydowana droga sunie zakolami po stokach, w kilku miejscach łąki pęcznieją niewielkimi wzgórkami. 

Na jednym sterczą przedwieczne skały, na innych rosną róże. W takim miejscu, w pobliżu różanych krzewów, w otoczeniu szpaleru czarnego bzu, rośnie największy głóg, jaki widziałem w tych górach; właśnie o nim wspominałem wcześniej, chcąc popatrzeć na niego. Ma postać drzewa z jednym pniem o średnicy przynajmniej pół metra, który na wysokości kolan rozgałęzia się, a wyżej jego konary tworzą niesamowity gąszcz wygiętych i splątanych gałęzi. Musiałem zdjąć plecak i dosłownie przedzierać się przez mur bzu, żeby zrobić zdjęcia.

 Niewiele dalej ma źródło strumyk nazwany przeze mnie Polnym Strumykiem; jego też odwiedziłem. Na brzegu dużego pola, przy różanym krzewie, w niewielkim zagłębieniu leży kamień, a spod niego wypływa woda. Strumyk jest szerokości dłoni, a pięć metrów dalej wpada do innej strugi. Kto wie, może należy mu się tytuł najkrótszego strumienia kaczawskiego? Dla mnie jest jednym z najładniejszych. Siedząc przy nim słuchałem skowronków, a i widziałem te drobiny-ptaszyny zwiastujące wiosnę. Chciałbym kiedyś usiąść przy tym źródle w porze kwitnienia róż; chciałbym zobaczyć te stoki wokół zielonymi, w kwiatach i w zapachach; chciałbym posłuchać szmeru źdźbeł traw i buczenia pszczół. Chciałbym poznać letnie Góry Kaczawskie.

W okolice Lisianki i na wzgórza między Rochowicami wrócę, mimo iż byłem tam już parokrotnie.

Strumień wyznaczał najdalszy punkt mojej trasy, więc nieśpiesznie wracałem.

Zatrzymałem się pod wielką wieżą kratową z antenami GSM, i z przyjemnością technika patrzyłem na wielostopniowe usztywnienia konstrukcji: długa belka wspierająca główne ramiona wieży podparta była w połowie długości dwiema mniejszymi, a te wzmocnione kolejnymi, jeszcze mniejszymi beleczkami.

Chodziłem między skałami Zbójeckiego Kamienia słuchając wrażenia budzonego we mnie widokiem takich miejsc. Wiele już razy pisałem o niepokojącym kształcie skał, ale dopiero dzisiaj uświadomiłem sobie, dlaczego odczuwam niepokój. Otóż w tych skałach nie ma żadnego ładu, żadnej prawidłowości ani przewidywalności. Ich kształty są zmaterializowanym chaosem, dodatkowo wspomaganym połamanymi i próchniejącymi resztkami drzew. Na jednej ze skał wyrasta wielopienna lipa. Właśnie patrząc na jej osiem czy dziesięć pni, czując w sobie odmianę wrażenia, zrozumiałem, że patrzę na jedyny przewidywalny i swojski, nie poddający się chaosowi, element otoczenia.

Miło jest wejść w las i wiedzieć, co czeka mnie za zakrętem, wiedzieć, gdzie skręcić, by wyjść u celu. W najwęższym miejscu przeszedłem las idąc w stronę Głogowca. Pole za lasem pamiętam z innej mojej wędrówki, gdy w błocie topiłem buty; dzisiaj szło się dobrze, ziemia była twarda i sucha.

Na szczycie tej góry rozejrzałem się za głogami, no bo skoro byłem na Głogowcu… Nie ma ich tam wiele, ale jeden ze znalezionych jest dużym okazem. Stojąc tam, jest się jakby w innych górach: las, przez który przechodziłem, rośnie na grzbiecie zasłaniającym te wszystkie góry i pagórki, którymi chodziłem wcześniej, a wokół widzi się inne szczyty kaczawskie – niewidoczne stamtąd.

Już na tej górze wiedziałem, że wracać mogę dłuższą drogą, przez Żeleźniak, a skoro tamtędy, to odwiedzając szyb Luis, pozostałość starej kopalni miedzi.

 Byłem tam kiedyś i chcąc zmierzyć głębokość, szukałem kamienia. Nie znalazłem, wszystkie leżące w pobliżu okruszynki skalne już zostały wrzucone do szybu, więc teraz, nauczony doświadczeniem, zabrałem ze sobą kawałek Głogowca. Szyb jest przy szlaku, a ten biegnie podnóżem góry, jednak idąc w tamtą stronę, odruchowo poszedłem górną drogą, w stronę widokowej dróżki, którą niedawno zmasakrowano spychaczami. 

Chyba po raz pierwszy nie padał deszcz, gdy tam byłem, a na dowód tej wyjątkowej łaskawości aury zrobiłem kilka zdjęć. Zajrzałem w głąb doliny, a leży ona ponad 100 metrów niżej, to sporo jak na standardy kaczawskie, zagapiłem się w dal, chyba po raz pierwszy widzianą w tym deszczowym miejscu, i zawróciłem.

Dla mnie naturalne już jest chodzenie po Górach Kaczawskich bezdrożami – ot, po prostu idę tam, gdzie chcę. Normalne. Jednak czasami uświadamiam sobie ten fakt jako oznakę swojej zażyłości z tymi górami, ich swojskości i mojej swobody – jakbym był u siebie. Wróciłem z widokowego miejsca do duktu, przeciąłem go i poszedłem w dół stromego zbocza porośniętego świerkowym borem wiedząc, że niespodzianek po drodze nie będzie, a w dole trafię na niebieski szlak i szyb. Taka swoboda wędrowania sprawia mi przyjemność.

Szyb jest czarną dziurą w ziemi przykrytą masywną kratą ze stalowych prętów, a na sąsiednim drzewie wisi tablica z napisem „Wstęp wzbroniony”. 

Ilekroć widzę to okropne słowo, zastanawiam się, dlaczego powszechnie używane jest w takich oficjalnych zakazach – i tylko tam. Dlaczego nie „Wstęp zabroniony”? Tamto słowo pasuje mi tylko w jednej sytuacji: gdy wzbrania się kobieta. Przed aktem, na przykład. Aktem fotograficznym, oczywiście.

Jeśli już o słowach, napiszę o dziwnym zwyczaju pisania potworka na etykietach. Brzmi na ogół jakoś tak: data przydatności do spożycia – patrz na zgrzewie. Dlaczego nie normalnie, po polsku?: data przydatności do spożycia podana jest na zgrzewie.

Nad kratą uświadomiłem sobie, że nie mam zegarka z sekundnikiem. Trudno, pomiar będzie mniej dokładny: puściłem kamień i odliczałem sekundy wypowiadając liczbę 121. Wyszło mi, że lot kamienia trwał niecałe cztery sekundy. Teraz wzór. Gmerałem w pamięci i… zapomniałem. A przecież kiedyś pamiętałem! Stałem na tą dziurą w ziemi próbując wyprowadzić go, ale nie wiedziałem, jak skrócić kwadrat czasu. Chodzi o przyśpieszenie ziemskie, a te podawane jest w metrach na sekundę do kwadratu. Mam otrzymać metry, więc jakoś trzeba mi zgubić te kwadratowe sekundy, no i… nie potrafiłem. Dopiero wieczorem, przy komputerze, widząc wzór, puknąłem się w czoło: takie proste! Połowa iloczynu przyśpieszenia i kwadratu czasu lotu da drogę, czyli głębokość szybu, a te kwadraty same się zredukują, będąc w liczniku i w mianowniku. Kalkulator wyświetlił mi 70 metrów, pomiar mało dokładny, ale przecież nie o wynik chodziło, a o zabawę. Byłem z siebie zadowolony, zwłaszcza wspominając ten kamień, który niosłem w kieszeni parę kilometrów.

Pod wsią zobaczyłem stado koni, a po chwili zaskakującą scenkę: podjechał samochód, wyskoczył z niego chłopak i z wyciągniętą ręką szedł do jednego z koni.

– Nie do niego! – krzyknął kierowca – Idź do niej. – pokazał palcem – Za nią pójdą!

Konie, jak się później dowiedziałem, poszły sobie na daleki spacer korzystając z uszkodzonego ogrodzenia. Chłopak niósł cukier, a kobyła okazała się być łakomczuchą. Sprowadził ją na drogę i poszedł z nią; pozostałe konie po dłuższej chwili ruszyły za nimi kłusem.

Piękny jest widok tabunu pędzących koni. Zdaje się, że to Anglicy wyróżnili te trzy przykłady piękna: kobieta w tańcu, łódź pod żaglami, koń w biegu. Zgadzam się z nimi, chociaż wolałbym listę rozszerzyć.

Uznałem, że zdążę jeszcze odnaleźć Arnolda, nieznany mi drugi szyb ukryty w lesie po drugiej stronie wsi Radzimowice. 

Szedłem wypatrując między drzewami, na stromym tam stoku, czegoś równego, zbudowanego. Zobaczywszy ślady betonowego basenu, zszedłem tam, a wtedy jeszcze niżej zobaczyłem kratę przykrywającą szyb. Obok biegła droga robiąca tam zakole; mogłem sobie darować karkołomne zejście po zboczu i wygodnie dojść drogą.

Nie wracałem już do wioski, skręciłem w stronę bezimiennego wzgórza, na którym stoi maszt z polską flagą. Widok z niego zasługuje na wielkie słoneczko.

Dzień się kończył. Nad Miłkiem, w szczelinie między granatowymi chmurami, widać było kolory zachodzącego słońca.

Szaro już było, gdy zszedłem do wioski. Zegar w samochodzie pokazywał godzinę 18.

Dobrze wykorzystałem dzień – pomyślałem. Od świtu do zmierzchu.