Dzień znikących dróżek

101217

Pogórze Kaczawskie: wieś Jurczyce, wzgórze Piaseczna, przecięcie 16E, 51N, Muchów, Kondratowe Wzgórze, Kondratów, stoki Jastrzębnej, Rzeszówek, Jurczyce.

Mając poważne kłopoty, zareagowałem jak facet: potrzebą dania sobie w kość, zmęczeniem się, ale i po prostu ucieczką, co niekoniecznie jest klasycznie męskie, ale co tam!: macho nigdy nie byłem. Udało mi się wyjątkowo, jako że na zdrętwiałych nogach wróciłem w ciemnościach po bez mała jedenastu godzinach, przeszedłszy 28 – 30 kilometrów.

Inicjatorem trasy była moja niepewność dróg prowadzących do kamienia wyznaczającego punkt przecięcia szesnastego południka długości wschodniej z pięćdziesiątym pierwszym równoleżnikiem szerokości północnej. Niewiele jest takich miejsc w Polsce, bodajże czterdzieści, i chociaż nie ma tych punktów w rzeczywistej przestrzeni wokół nas, te linie i punkty ich przecięć istnieją, są precyzyjnie, co do centymetrów, wyznaczone, a ostatnio właściwie na co dzień używane przez miliony ludzi korzystających z GPS pokazującym im trasę i miejsce przebywania. Oj, plotę. To miejsce ma czar, przyciąga swoją wyjątkowością – i tyle.

Byłem tam parę lat temu, miejsce uznałem za dobre do odwiedzenia właśnie dzisiaj. W drogę ruszyłem z wioski Jurczyce, na którą składa się kilka domów pod lasem, przy bocznej szosie, z dala od miast. Było jeszcze ciemno, kwadransa brakowało do siódmej, gdy przywitałem kobietę wychodzącą z ostatniego domu wioski. Szedłem chwilę, dom został z tyłu, gdy dobiegło mnie jej wołanie:

-Nie idź drogą! Idź polem!

Tak, pamiętałem: droga wygląda tak, jakby stada dzików urządzały na niej swoje nocne legowiska; chyba wszyscy jeżdżą i chodzą brzegiem równego pola. Dwa kilometry dalej jest mało komu znane wzgórze Piaseczna. Widziałem je parę razy, a że ma ono dla mnie urok, pomyślałem, że w drodze do lasu odwiedzę je. Nie, było trochę inaczej, dokładnie tak, jak kilka godzin później, na stoku Jastrzębnej: chciałem przyjrzeć się temu wzgórzu by dowiedzieć się, właściwie dlaczego mi się podoba. Gdy zbliżałem się do wzgórza, na wprost widziałem łunę wschodu. Nie, nic wyjątkowego, żadnej Eos, zwykły świt chmurnego zimowego dnia: zabarwione czerwienią rozjaśnienie brudnego nieba, ale przecież ładne. 

Pod szczytem wzgórza rośnie grupka drzew, wśród nich dąb, czereśnia i brzoza. To w nich jest coś ładnego. Wrócę tam i dowiem się co to takiego.

Obok biegnie polna droga wprost na ścianę lasu, a zgodnie z mapą powinna doprowadzić mnie do słupka stojącym na punkcie przecięcia współrzędnych. Cóż, w końcu dla wędrowania przyjechałem tutaj, a że przejścia tą drogą nie znam, więc poszedłem. Droga weszła w las i… i się kończyła. Myszkowałem w pobliżu, próbowałem iść na północ innymi drogami, ale wszystkie roztapiały się wśród drzew, a bez drogi nie chciałem iść obawiając się chaszczy. W końcu poszedłem do miejsca, w którym zaczynała się znana mi droga, ale niewiele dalej, na rozstaju, pomyliłem odnogi; gdybym zajrzał do mapy, wiedziałbym, ale szedłem zajęty myślami, zapomniawszy o swojej niepewności drogi. Szutrowy dukt się skończył, wszedłem w boczną drogę, zatrzymałem się przepuszczając stado jeleni, było ich przynajmniej dwadzieścia, a ledwie ruszyłem, gdy usłyszałem ich zawracanie i znowu się zatrzymałem: jelenie biegły z powrotem, były blisko, niektóre stawały, patrzyliśmy na siebie.

Nie bójcie się – wyszeptałem, ale nie słyszały mnie.

Wiedziałem, że poszedłem za daleko i cel minąłem bokiem, ale dobrze mi się szło. Niebo rozpogodziło się, zaświeciło mocne, pełne słońce, las wyładniał. Zawróciłem dopiero wtedy, gdy kolejna droga zaczęła zanikać.

Parę lat temu kamienny słupek z napisami ukryty był wśród zarośli, kilka metrów od drogi, trudny do zauważenia. Obok tkwił w ziemi próchniejący pniak, w nim schowana była butelka z kartką, na której i ja zostawiłem swój dowód bytności. Miejsce podobało mi się, było dla wytrwałych, jego odnalezienie mogło sprawiać satysfakcję. Dzisiaj zobaczyłem drewniane ławy i stoły, tablice informacyjne, utwardzony placyk. Ładnie, zamożnie, nowocześnie, ale… tamto miejsce bardziej mi się podobało, było moje, to jest do wzięcia przez wszystkich. Tylko patrzeć, jak placyk powiększą robiąc miejsce na samochody i pojawi się budka z hamburgerami.

Chyba dopiero w ciągu tego ranka zdecydowałem pójść na wschodnie stoki Jastrzębnej. Ruszyłem więc na północ, wyszedłem z lasu, przeciąłem wioskę i znalazłem drogę, która miała mnie przeprowadzić przez następny las. Długo gmerałem w pamięci, nim poznałem wyróżniające się wzgórze za domami: to Mszana, góra z pięknymi bazaltowymi słupami. 

W pierwszym odruchu miałem iść tam, ale zrezygnowałem, zbyt dużo czasu zmitrężyłem w pierwszym lesie. Droga miała dokładnie taki przebieg, jak na mapie, póki prowadziła polami; między pierwszymi drzewami znikła.

Dzień znikających dróżek, westchnąłem.

Kręciłem się w lewo i w prawo, nawet śladu drogi nie znalazłem, poszedłem więc tą, która mniej odbiegała od mojego kierunku. Później była druga droga, trzecia, w końcu wyszedłem z lasu tam, gdzie się spodziewałem, ale nie po przejściu pięciuset metrów, a trzykroć więcej. Cóż, drogi leśne są nieprzewidywalne. Byłem na rozległych polach na południe od wsi Pomocne i Kondratów, po prawej widać było szczyt samotnej Czartowskiej Skały. Szedłem na wschód, wprost na zamykający horyzont zalesiony szczyt Jastrzębnej. 

Byłem na pogórzu, góry są tam nieliczne, przeważają wzgórza i wzgórki, a trzy z nich miałem przed sobą. Na jednym z nich, uroczym wzgórku nazwanym przeze mnie Dębowym, siedziałem pewnego późnego popołudnia dnia babiego lata chcąc w cichości i zapatrzeniu zaczekać na koniec dnia. 

Siedziałem ledwie kilka minut, do chwili zobaczenia Czartowskiej Skały wystającej ponad linię pól, a zobaczywszy, zapragnąłem zobaczyć zachód z jej szczytu. Ruszyłem natychmiast i idąc forsownym marszem najkrótszą drogą, zdążyłem – siedząc na najwyższym kamieniu patrzyłem na koniec dnia. Dzisiaj tylko wszedłem między dęby rosnące na szczycie, tylko rozejrzałem się wspominając nitki babiego lata lśniące wtedy w słońcu, i ruszyłem dalej, ku Jastrzębnej, która wołała mnie coraz wyraźniej.

Mam na pulpicie laptopa kilka zdjęć ze swoich wędrówek. Niektóre usuwam robiąc porządki, ale trzy są zawsze: zimowy widok Dzwonkowej Drogi, droga pod Stromcem widziana w słoneczny dzień wrześniowy, i podnóże Jastrzębnej, które chciałem zobaczyć dzisiaj po raz kolejny. Kilka lat temu widziałem je w ładny dzień jesienny i zostałem nim oczarowany. Tamtego dnia zrobiłem zdjęcie, które jako jedno z trzech zawsze mam pod ręką.

Ładny dla mnie widok, klasycznie kaczawski, ale znam przynajmniej sto miejsc nie brzydszych, dlaczego więc to miejsce tak mnie przyciąga?

Mógłbym pisać o wzorach piękna krajobrazu zakodowanego we mnie w dzieciństwie i wczesnej młodości, w okresie najsilniejszego przeżywania życia, chłonięcia świata szeroko otwartymi oczyma, i byłoby to prawdą, ale jest i druga, niepotrzebująca sięgania w głąb czasu, a jedynie w głąb ducha. Miejsca, rzeczy i ludzi nieświadomie łączymy z chwilą, a tę z myślami i wrażeniami, które przynosi, a to wszystko potrafi tak się spleść, że razem tworzy nową wartość przeżywania, budząc w nas trudne czasami do wyjaśnienia przywiązanie do – jak tutaj – zwykłego krajobrazu. Bywa, że pamiętam, jakie stany ducha, jaki nastrój chwili, przywiązały mnie do miejsca – tak jest na przykład z pewną kępą roślin na stoku Ogiera – ale częściej nie wiem, co właściwie każe mi wracać, jednak na co dzień nie analizuję powodów, z przyjemnością poddając się głosowi każącemu mi iść tam i znowu patrzeć. Przeżywać wrażenia.

Wracając, nie zawsze widzę to miejsce równie piękne, jak za pierwszym razem, jednak nieznalezienie w nim pamiętanego uroku nie przynosi rozczarowania, a jedynie potrzebę powrotów, ponownego przeżycia. Podobnie jest z kobietą: bywa, że jedna chwila z nią tak się odciśnie w pamięci swoim urokiem, że latami szukamy śladów tamtej chwili w jej twarzy, w gestach, w uśmiechu lub w tonie jej słów.

Zszedłem do Kondratowa, chwilę szukałem żółtego szlaku zamierzając przejść kolejny las, ale szybko zrezygnowałem. Nie mam serca do kaczawskich szlaków, ponieważ są tak źle oznaczone, że zamiast cieszyć się otoczeniem i wędrówką, muszę szukać nader rzadkich oznaczeń, niemal nigdy nie mając pewności, czy dobrze idę. Poszedłem na przełaj pod górę, a za domami znalazłem drogę zaznaczoną na mapie. Ładna jest ta droga i ładna okolica, dzisiaj widziana po raz pierwszy; tak, są jeszcze miejsca mi nieznane w tych górach. Wkrótce wrócę tam by spokojniej, mając więcej czasu, posmakować uroku miejsc.

Dalsza część tej drogi była mi znana, a przez lasy u stóp Jastrzębnej przechodziłem parę razy, jednak po dzisiejszych doświadczeniach wcale nie byłem pewny, czy odnajdę właściwy dukt. Idąc kilkaset metrw główną drogą leśną, na jednym ze skrzyżowań dróg należy wejść w mało widoczną, zarastającą dróżkę, która po kolejnych setkach metrów wyprowadzi na brzeg lasu. Tym razem obyło się bez nadkładania drogi: we właściwym miejscu i czasie zobaczyłem jaśniejsze pola między drzewami, a po chwili jeden z moich buków. Jest uschnięty, ale mój, pamiętany. Jego widok łączy się w mojej pamięci z ulgą wyjścia z lasu (jednak dobrze szedłem!), z otwartymi przestrzeniami pól, z coraz dalszymi górami kaczawskimi i falistą linią Karkonoszy na odległym horyzoncie. Okolica jest po prostu ładna.

Na ambonie pod lasem siedział myśliwy, a ja szedłem polem, na które patrzył on i jego armata. Życzyłem mu powrotu bez zastrzelonej sarny. Drogą łagodnie opadającą w dolinę, wzdłuż której siedziały domy, doszedłem do Rzeszówka. Byłem spóźniony, zmierzchało się, dlatego zrezygnowałem z planowanego powrotu lasem, przecinając poznany kiedyś piękny strumień. Uznałem marsz w ciemnościach przez niemal nieznany las za kuszenie losu, więc na końcu wioski wszedłem na drogę wiodącą łąkami do Jurczyc, gdzie zostawiłem samochód.

Droga wedle brzózki – pomyślałem wspominając filmowego Czereśniaka. W połowie drogi, na rozległej łące, rośnie brzoza, którą kiedyś zobaczyłem tak ładną, że zrobiłem jej sto zdjęć, albo i więcej.

Trudno się tam zgubić, nawet w ciemnościach: co prawda droga mierzy ponad dwa kilometry i w nocy nie widać jej, ale po lewej majaczy czarna ściana lasu; wystarczy utrzymywać z nią kontakt wzrokowy, by dojść do celu. Gdy światła wioski zostały za mną, zatrzymałem się. Wiał silny, mroźny wiatr, a ja stojąc na tym pustkowiu, szarpany wiatrem, rozglądałem się szukając jakiegokolwiek światła. Nie znalazłem, mimo iż horyzont jest tam odległy o parę kilometrów. Rzadkie przeżycie w gęsto zamieszkałych Sudetach.

Brzoza zaszumiała głośno gdy mnie zobaczyła. Jesteś piękna – odpowiedziałem na jej powitanie.

Po omacku stawiałem kroki, chwiałem się na nierównościach i podpierałem kijami. W oddali zobaczyłem słaby, przemieszczający się  blask, jakby na koronach drzew. Szosa! Wtedy coś dziwnego stało się z przestrzenią: szedłem i szedłem, coraz ciężej stawiając kroki, a szosy nie było. Ruchliwe cienie zamajaczyły mi przed twarzą, a nogi zrobiły się jeszcze cięższe. Po chwili zrozumiałem, że wszedłem w wysokie, twarzy sięgające trawy. Wydawało mi się, że dopiero po godzinie, może nawet po dwóch, ponownie zobaczyłem blask reflektorów, i po chwili ostre, jaskrawe dwa punkty: samochód na bliskiej szosie.

Było blisko osiemnastej, półtorej godziny po zmroku, gdy doszedłem do swojego opla.