Późna jesień na Roztoczu

 111124

Wybrałem akurat ten dzień na wędrówkę, ponieważ na dwóch stronach, polskiej i norweskiej, prognozowano w pełni słoneczny dzień. Jak było? Świt okazał się zimny, szaro-czarno-granatowy, oszroniony. Wczesnym rankiem widziałem nieśmiałe przebłyski słońca, później nie mogłem dostrzec nawet śladu jasności naszej gwiazdy na jednolitej i nieprzeniknionej szarości nieba. Synoptycy, nie potrafiąc przewidzieć pogody na następny dzień, precyzji swoich opracowań powinni się uczyć od klimatologów, bo ci wiedzą, że jeśli teraz ograniczymy emisję CO2 o 55%, to za 10 lat temperatura podniesie się nie o 2, a o 1,5 stopnia. Godna podziwu dokładność!

Nie mogłem się powstrzymać przed zamieszczeniem tej gorzkiej uszczypliwości, ale już wracam na pola.

Kilka dni temu pisałem o pierwszej listopadowej wędrówce, ale taką była tylko formalnie, według kalendarza. Owszem, sporo drzew stało już nagich, ale brzozy jeszcze pamiętały o złotej polskiej, a dzień był słoneczny. Dzisiaj przeżyłem prawdziwie późnojesienny dzień na szlaku. Pierwsze wędrowanie z przerwami zimowego rodzaju, czyli krótkimi i na stojąco, z rękawicami na dłoniach i całym zimowym wyposażeniem, przez co poczułem się trochę jak w Sudetach. Wszak znaczna ich część, nawet większość, była w chmurne dni późnej jesieni i zimy, gdy kolory widziałem w zasadzie jedynie na polach z oziminą i na młodych bukach. Chociaż nie, bywało ich jeszcze mniej po opadach śniegu, bo wtedy świat stawał się czarno-biały. Śnieg jest ładny gdy pada, a później krótko, póki jest czysty.

Naturze łatwo jest nas oczarować swoją urodą w słoneczny czas wiosny, lata czy złotej jesieni, a teraz?

Teraz patrzę na znane krajobrazy tak, jak patrzy mężczyzna na niewidzianą latami drogą mu kobietę: przez pryzmat swojej pamięci i uczucia. Trudniej mu dostrzec zmarszczki, a jeśli je zobaczy, to raczej ciepło i czułość w nim wzbudzą niż zawód gasnącą urodą. Patrzę na szarzejący pejzaż późnej jesieni, widzę przecież jak mało jest powabny, ale znajduje w nim trudny do określenia urok, a przy tym nie muszę się posiłkować wspomnieniami. Kiedy próbuję sięgnąć głębiej, wyjaśnić sobie własne odczucia, ponownie znajduję podobieństwa do reakcji tamtego mężczyzny: wszak te nagie czarne drzewa, spłowiałe pola i błotnista droga są tymi samymi, które podziwiałem wcześniej, gdy były wystrojone młodością wiosny czy pełnią letniego rozkwitu. Jakże mi teraz odwrócić się od nich?

Częściej zatrzymują mnie drobiazgi, jak dzisiaj przeplecione gałęzie dębu i brzozy płaczącej, albo cokolwiek innego. Czasami nawet nie wiem na co właściwie patrzę, bo tak naprawdę staram się poczuć i oswoić nostalgię przychodzącą do mnie z usypiających pól. W polnych kwiatach, tych późnych i najczęściej niepozornych, ale przecież teraz ładniejszych i cenniejszych, w ostatnich żółtych liściach na brzozie, w zielonej jeszcze wierzbie, znajduję ślady minionego lata, ale z kolei w zielonych źdźbłach zbóż na polach, w wykształconych już pąkach na gałązkach drzew, dostrzegam zapowiedź wiosennej odmiany. Nie, nie poganiam czasu. Mając na grzbiecie ósmy krzyżyk (prawie, skoro za kilka miesięcy) łatwiej o docenianie chwil bez mówienia sobie „oby do wiosny”. Niech czas biegnie jak najwolniej żebym napatrzył się na puste pola i nagie drzewa pod szarym niebem. Na przyrodę taką, jaką jest, bo mogę patrzeć i przeżywać. Bo jestem. Tak po prostu.

Może ten szary czas jest potrzebny nie tylko przyrodzie do odpoczynku, ale i mnie? W słoneczne dni wiosny i lata odczuwam niedosyt wędrówek, zdarza się nawet, że swoje obowiązki postrzegam jako przeszkody w wyjazdach, uspokojenie znajdując dopiero w listopadzie.

Więc spokój i zadumanie, taki mógłby być najkrótszy opis zimowych włóczęg.

Pojechałem na skraj Roztocza, na Górny Gościniec, drogę biegnącą długim grzbietem rozległego wzgórza. Równolegle wznosi się drugie podobne wzniesienie, a między nimi jest wąska i dość głęboka dolina z kilkoma malowniczymi dróżkami pnącymi się po zboczach i wieloma, jak się okazało, uroczymi zakątkami. Zaciekawiony nazwą pojechałem tam po raz pierwszy w minionym roku, a dzisiejszy powrót był już trzecim czy czwartym. Na pewno nie ostatnim.

Obrazki ze szlaku

 Świt. Nad stodołą widać leciutki ślad barw jutrzenki.

 Wczesny ranek. Szary i oszroniony, zimny i… ładny.

 W pierwszej godzinie dnia nieśmiało pokazywało się słońce.

 

 Dwa drzewa, dwa zupełnie odmienne rodzaje gałęzi: mocne, grube, męskie dębu i delikatne, wiotkie, kobiece brzozy płaczącej.

 Wstęga pola wspinająca się na trzy pagórki. Gdzieś widziałem rekordzistkę biegnącą po pięciu wzgórkach, chyba nawet mam zdjęcia, ale trudno mi je znaleźć.

 Kolory późnej jesieni.

 Jakże jesienny widok drogi przysypanej liśćmi.

 Drzewa i drogi w wąwozie.

 

 Polne drogi. Smutne, bez promyka światła, niknące w szarzejącym lesie, ale przecież nadal wołające mnie swoją nostalgiczną urodą.

 Gęstwiny uschniętej nawłoci. Nie lubię tej wciskającej się wszędzie rośliny, niebrzydkiej tylko w czasie kwitnienia. Zbyt wiele ładnych brzezin zmieniła w niedostępny i nieładny gąszcz.

 Wierzbowy zagajnik. Połamane, splątane, krzywe, obumierające iwy są przeraźliwie smutne, zwłaszcza pod szarym listopadowym niebem. Jednak zatrzymuję się przy nich, patrzę, nierzadko obchodzę wokół gęstwinę, bo… podoba mi się, chociaż nie bardzo wiem, dlaczego.

 

Przed zmierzchem.

 Zmierzch.

Trasa: z Biskupie Kolonia szedłem Górnym Gościńcem i bocznymi drogami pod Gwizdów na Roztoczu.

Statystyka: byłem 9 godzin na szlaku, a przeszedłem 16 km.

Zima i nawłoć, wspomnienie kaczawskiej wędrówki.

Taki był wczesny ranek:

Pierwsza listopadowa

 051124

To była moja pierwsza wędrówka w listopadzie. Z powodu powrotów do pracy w poprzednich latach, nigdy nie byłem na Roztoczu między tym miesiącem a marcem. Ta kraina kojarzyła mi się między innymi z lekkim ubraniem, z chodzeniem w najcieplejszych dniach w samym podkoszulku i krótkich portkach, z długimi dniami. Teraz nastała pora wyciągania z szafy kolejnych swetrów. Skraca się czas wędrówek; o ile w lecie byłem na szlaku 12 a nawet 13 godzin, do samochodu wracając o godzinie 19 czy 20, teraz o tej porze już jestem w domu. Dzisiaj ostatnie zdjęcie zrobiłem o 16.05, widać na nim łunę zachodu.

Wybrałem się do zachodniej części Roztocza, na znane mi pagórki, z dwóch powodów: po prostu je lubię, ale i ze względu na czas jazdy. W środkowej części Roztocza też są chętnie odwiedzane okolice, ale dłużej trwa jazda, a że z pewnych powodów nie mogę wcześniej wstawać, mniej czasu zostaje na wędrowanie. Wrócę tam na wiosnę, gdy będą dłuższe dni.

Zaparkowałem przy małym cmentarzu wśród pól, z dala od zabudowań. Ilekroć jest to możliwe, właśnie parkingi przy cmentarzach wybieram mając je za bezpieczne.

Słów kilka o znaczeniu słowa cmentarz. Oto strony podsunięte przez Google: tutaj.

Dodam jeszcze uzupełniające wyjaśnienie profesora Krawczuka przeczytane w jednej z jego książek: koimeterion, od którego pochodzi nasz cmentarz, to po prostu sypialnia u Greków. Cmentarz nie jest więc miejscem smucenia się, jak kiedyś tłumaczono, a (wiecznego) snu i odpoczynku ludzi. Tak więc znając etymologię, w tym słowie odnajdujemy pocieszenie, a nawet odrobinę nadziei.

Ranek był słoneczny i oszroniony, a cały dość ciepły dzień upłynął pod błękitną kopułą nieba. Jeden z ostatnich dni złotej jesieni, tej krótkiej i czarującej pory roku danej nam przez Naturę na zebranie sił przed czasem zimna i szarości.

Chodziłem bez określonego celu. Właściwie powoli włóczyłem się po polach szukając… czego ja szukałem? Nie wiem. Często się zatrzymuję i patrzę. Widzę zakręt drogi niknącej na kępą drzew, kołyszące na wietrze długie gałązki brzozy płaczącej, miedze pnące się po zboczu wzgórza i wyżej dotykające nieba, a przy mnie, o krok, niebieszczące się, skulone zimnem, kwiatki przetacznika. Ne wiem, dlaczego akurat tutaj się zatrzymałem i czego szukam. Czegoś, co jest gdzieś tam, może tutaj, albo wszędzie i jeszcze we mnie? Czegoś ukrytego pod tymi zwykłymi widokami? Nigdy nie mogłem rozszyfrować tej zagadki, dociec jej istoty, wiem tylko, że zwykła chwila potrafi zmienić się w wyjątkową, a ja w ten sposób staram się pomóc jej w tej przemianie.

 W maju, w czerwcu, gdy tyle świeżej zieleni wokół, widok nagich drzew wydaje się straszny, nieprawdopodobny, trudny do przeżycia, dołujący psychicznie. Później przychodzi listopad i jak każdego roku z niejakim zdumieniem stwierdzam, że żyję dalej, a nawet dostrzegam pewien urok, chociażby w tych ostatnich kolorowych liściach jeszcze trzymających się gałęzi.

Wracałem już, do zachodu brakowało mniej niż dwie godziny, gdy nieco w bok od drogi zobaczyłem mały zagajnik z brzozą wystrojoną kolorami jesieni i słońcem. 

 

Poszedłem tam i pod nią zrobiłem ostatnią dzisiaj przerwę. Kiedy siedząc pod drzewem podnosiłem głowę, a robiłem to wiele razy, widziałem biały pień, świecące ciepłymi kolorami liście i błękit nieba. Obraz mogący być ilustracją czasu złotej polskiej jesieni.

 Odchodząc obejrzałem się; kolory brzozy ściemniały, przy ziemi zbierał się mrok. Chciałem jeszcze zostać, przyjrzeć się gaśnięciu światła na drzewach, ale miałem do przejścia polami ponad dwa kilometry. Wrócę na pewno.

Obrazki ze szlaku

 Dziki kamieniołom opoki. Widać tam, jak cienka jest warstwa uprawnej ziemi leżącej na skałach wapiennych. Dodać warto, że jest to skała osadowa czyli powstała z osadów, głównie ze szkieletów żyjątek opadających na dno morza kiedyś tutaj istniejącego.

Trop łosia? Raczej tak. Moje buty znalazły się w kadrze dla porównania wielkości.

 

Sosna. Czyż nie jest piękna?

Minąłem dwie brzózki. Pomyślałem, że może nigdy już tutaj nie wrócę, więc należy się im chwila mojego czasu. Wróciłem i uwieczniłem je na fotografiach.

 Piękne, czyste (nie do uwierzenia!) kolorowe doły roztoczańskie.

 No… prawie czyste.

Trasa: pola między Moczydłami a Pasieką na Roztoczu.

Statystyka: na polach byłem 9 godzin, a przeszedłem 13 km.