170324
Wróciłem w okolice Wąwozu Myśliborskiego chcąc przypomnieć sobie miejsca dawno nieodwiedzane, a ominięte w czasie niedawnej wędrówki. Na przykład Rataj, góra z odsłoniętym nekiem zwanym Małymi Organami Myśliborskimi, na którym nie byłem blisko 12 lat. Nazwa bazaltowej ściany nawiązuje do Wielkich Organów Wielisławskich i podobieństwa w pękaniu obu masywów. Ten na Rataju jest mniejszy i czarny, jak przystało na bazalt, a przez to bardziej surowy, nawet nieco straszny, zwłaszcza w pochmurny dzień. Nek, czyli zastygnięta w kominie wulkanu lawa, jest odsłonięty, ponieważ kiedyś łamano tutaj bazalt. Dobrze, że już się go nie wywozi; mogę stanąć we wnętrzu dawnego wulkanu i pomyśleć o wszystko zmieniającym czasie.
Rataj kojarzy mi się z drzewem, chyba lipą, i słońcem zaplątanym w sterczących korzeniach drzewa. Czy jeszcze żyje? – z tą myślą wspinałem się na szczyt. Okazało się, że rośnie, daje radę w tych skrajnie ciężkich dla drzewa warunkach! Zdjęcie z niskim słońcem zrobiłem 12 lat temu, drugie dzisiaj.
Idąc zboczami sąsiedniej Bazaltowej Góry rozglądałem się podziwiając rosnący tam ładny las liściasty z przewagą dębów. W pewnej chwili spojrzałem na mijane drzewo i uznałem, że jego kora podobna jest do kory jarzębu brekinii, rzadkiej u nas odmiany jarzębiny, a oglądanej kiedyś w rezerwacie Nad Groblą. Nie zatrzymałem się uznając skojarzenie za przypadkowe i błędne. Godzinę później znalazłem u podnóża góry tablicę informacyjną, z której dowiedziałem się o stanowisku brekinii na Bazaltowej, a więc prawdopodobnie w tamtej chwili faktycznie patrzyłem na drzewo tego gatunku.
Ciekawostka: na platformie „widokowej” zmieszczą się, jak oceniłem, trzy osoby, o ile będą szczupłe i się ścisną. Dlaczego słowo „widokowej” ująłem w cudzysłowie, wyjaśnia to zdjęcie.
Oto Śnieżka, Chełmiec i Trójgarb widziane ze zbocza Tarnawy, niewielkiego wzgórza pod Jakuszową. Patrzyłem na nie z odległości około 25 km. To wzgórze jednoznacznie kojarzy mi się z... kwitnącą facelią. Kilka lat temu szliśmy, ja i Janek, ku temu wzgórzu brzegiem rozległego pola niebieskiego od kwiatów facelii – jakby niebo w ziemi się odbijało. Trudno zapomnieć taki widok.
Pewnym minusem powrotów do znanych miejsc jest brak niespodzianek i nowości, ale wielkim plusem są częste powroty myślami do dawnych włóczęg. Do dzisiejszych wrażeń estetycznych pamięć dodaje dawne wrażenia, także te na pół zapomniane, uśpione przez miniony czas. W efekcie jest tak, jakbym podwójnie przeżywał drogę.
Głównym celem było poznanie (a częściowo przypomnienie) szczytów wysokich i stromych ścian Wąwozu Myśliborskiego. Nie ma tam wyznaczonych szlaków, a może jak zwykle nie zauważyłem ich idąc na wyczucie i wspomagając się mapą. Na samym początku tej części dzisiejszej trasy trafiłem na tablicę informującą o śladach dawnego osadnictwa, jeszcze przedpiastowskiego. Szczerze mówiąc żadnych śladów nie zauważyłbym gdybym nie zapoznał się z treścią tablicy, co pokazuje nie tyle moje gapiostwo, co skalę wiedzy i wyczulenia oka potrzebnych archeologowi. Powierzchnia zajmowana przez osadę ulokowaną na krawędzi urwiska mogła liczyć kilkanaście arów. Dla nieobeznanych: ar mierzy 10 na 10 metrów. Zwracam uwagę na ten fakt, ponieważ nieodmiennie zdumiewa mnie mieszkanie w dawnych czasach w okropnym tłoku, gdy wokół ogromne przestrzenie były puste. Zdumiewa i napawa smutną zadumą, ponieważ wiadomo, dlaczego tak było: budowa wałów obronnych była bardzo uciążliwa, nadto obrona dłuższych trudniejsza. Co się zmieniło przez minione tysiąclecia? Tylko używana broń, nic więcej. Jest nawet gorzej, bo ówczesną broń można było zrobić tańszym kosztem, teraz jest droższa niż złoto i czyni większe spustoszenia, natomiast nasza skłonność do zabijania się nie osłabła ani na jotę.
W lasach nad wąwozem przeważają dęby, spora jest domieszka lip, grabów i miejscami buków. Ładne to lasy, warte zobaczenia po rozwinięciu liści, zwłaszcza, że są jasne i niezakrzaczone.
Tak wygląda typowe ukształtowanie terenu nad Wąwozem Myśliborskim. Dużo tam cyplów skalnych, pokręconych drzew, urwisk z niemal pionowymi ścianami i mchów. W wielu miejscach zbocza mają tak duże nachylenie, że nawet nie próbowałbym zejść nimi na dno. W kilku miejscach do głównego wąwozu schodzą boczne jary, dnem niektórych płyną strumienie. Stromizny są tam mniejsze, umożliwiają zejście także przeze mnie. Nie wiedziałem, że jeszcze dzisiaj będę mozolnie, krok za krokiem, schodził w podobnym miejscu.
Elfie Skałki to nazwa skał i wyjątkowo ładnego miejsca na skraju przepaści. Rośnie tam cudnie pokręcona sosenka, od razu skojarzona z podobną sosną w Pieninach. Słyszałem, nota bene, że tego symbolu Pienin już nie ma. Uroda tej myśliborskiej pokazuje, jak bardzo sosna potrafi być malownicza, a nie jest jedyną: niewiele dalej na innym skalnym cyplu znalazłem drugą, równie urodziwą sosnę.
Mój zwyczaj nieprzygotowywania szczegółowego planu spowodował dzisiaj parokrotne schodzenie na dno wąwozu i ponowne wchodzenie na górę; po prostu kręciłem się, niezdecydowany, bo i tu i tam chciałem być albo nie wiedziałem, którędy łatwiej będzie przejść.
Na dnie wąwozu leży dużo powalonych drzew, a jak się okazało, po pewnym czasie kora wielu z nich traci indywidualne cechy i wydaje mi się jednakowa. Próbowałem rozpoznać gatunki, ale okazało się to trudniejsze niż z żywymi drzewami. Wydaje mi się, że sporo leży tam lip i jesionów. Jedno potwierdzenie znalazłem: tylko jesiony mają takiego kształtu matowoczarne pąki; najwyraźniej to drzewo niedawno przegrało swoją walkę z wiatrem.
Zapędziłem się idąc od cypla do cypla i jeszcze dalej, do tamtego ładnego miejsca. Wracać po śladach? Wychyliłem się i spojrzałem w dół. Dam radę – uznałem. Dałem, urwiska tam nie było, a w zejściu po stromiźnie pomagały mi małe brzózki, których się przytrzymywałem. Tylko nie wiem czemu nogi mi drżały, gdy w końcu z ulgą stanąłem na płaskim dnie.
Chciałbym wrócić nad wąwóz w lecie, zobaczyć tamtejsze lasy zielone i w słońcu. Nie, inaczej: wrócę tam w lecie!
Obrazki
ze szlaku
Trasa: wyszedłem ze wsi Myślibórz. Byłem na szczytach Rataja i Bazaltowej Góry. Doszedłem do wzgórza Tarnawa idąc przez wieś Jakuszowa. Resztę dnia kręciłem się w Wąwozie Myśliborskim albo nad nim, a będąc tam wszedłem na wzgórza Golica i Paprotnik.
Statystyka: na szlaku byłem całe 11 godzin, przeszedłem 20,5 km w ciągu ośmiu godzin. Szedłem nieco dłużej niż zwykle, a to z powodu wielu podejść; ich wysokość szacuję na przynajmniej kilometr, czyli ponad trzysta pięter. Kiedy dokonałem tego przeliczenia, zdziwiłem się. Dałem radę?? Przecież gdybym miał wejść na dach trzystupiętrowego wieżowca, padłbym na schodach przynajmniej dwa razy i już się nie podniósł! Cieszy mnie fakt nieodczuwania w mięśniach żadnych skutków wędrówki, ponieważ mam swoje lata i pewną nieuleczalną chorobę, której skutki są coraz wyraźniejsze. Tym bardziej trzeba chodzić póki mogę.
