Śnieg, drzewa i skały

030219

Na Pogórzu Kaczawskim.

Odszukanie jaskini Zimna Dziura na zboczu Piaszczystej.

Z Żerkowic do przypałacowego parku w Skale via Wieżyca. Poznanie Miodowej Skały. Powrót tą samą drogą.

Panieńskie Skały w Lwówku Śląskim.

Będąc pod Lwówkiem trzy tygodnie temu, nie zdołaliśmy znaleźć jaskini na zboczu Piaszczystej, a i na zobaczenie Panieńskich Skał zabrakło czasu. Ponieważ obaj już wiemy, że każda niezauważona ścieżka, każde pominięte w planach wzgórze albo zwykły zagajnik na łące, mogą ukrywać ciekawe miejsca, postanowiliśmy wrócić. Tamten dzień był deszczowy, ale mimo utrudnień, mimo braku widoku dali, chcieliśmy jeszcze raz posmakować urodę tamtych okolic. Wróciliśmy i cały dzień szliśmy w obficie padającym mokrym śniegu. Co prawda obiektyw telefonu musiałem wycierać o wyszukany skrawek suchego ubrania, do góry patrzeć nie mogłem, a okulary miałem permanentnie zamoczone, jednak i ten nasz dzień uznaliśmy za ładny i udany.

Nie zabrakło pięknych widoków, zwłaszcza lasów pod śniegiem, oczywiście drzew i skał, ale też nostalgicznie przymglonej dali i... naszych śmiechów. Czasami z opowiedzianego dowcipu, czasami z powodu dobrego nastroju.

Na mapie, przy znaku kamieniołomu, jest zaznaczona jaskinia. Poprzedniego dnia bezskutecznie szukaliśmy jej tam, dopiero po powrocie Janek znalazł jedyny chyba w miarę poprawny opis jej usytuowania. Właściwe miejsce zaznaczyłem niebieskim krzyżykiem, różnica wynosi około pięćset metrów. Co ciekawe, wtedy szukaliśmy jej i na zboczu Piaszczystej, byliśmy ledwie kilkadziesiąt metrów od Dziury gdy zaprzestaliśmy dalszych poszukiwań. Trudno ją odszukać. Wejście jest małe, wymaga czołgania się, nadto zarośnięte jeżynami i jakimiś pnączami. 

Dziurę odnalazł Janek. Muszę przyznać, iż także kierunek drogi do Panieńskich Skał dobrze ustalił, ja chciałem iść w przeciwną stronę.

Cóż ciekawego jest w tej jaskini? Nic. Po prostu jest i trudno ją odnaleźć, a tyle wystarczy żeby chcieć ją odnaleźć. Wieje z niej ciepłym powietrzem, co dowodzi nadania jej nazwy – Zimna Dziura – w lecie. Dlaczego? Otóż temperatura powietrza wydobywająca się z jaskini jest stała przez cały rok i wynosi kilka stopni. W zimie czuje się ciepły powiew, w lecie zimny. Gdybym mieszkał w okolicy, pokusiłbym się o znalezienie otworów wlotowych powietrza, które niewątpliwie gdzieś są, skoro jest ciąg powietrza.

Oczywiście zeszliśmy nieco niżej, na brzeg skalistego przełomu, żeby raz jeszcze spojrzeć w dół, na rzekę, a przy okazji poznać dojście do jaskini z drugiej strony.

Wracając, byliśmy z siebie tak zadowoleni, jakbyśmy ważnego geologicznego odkrycia dokonali. Co prawda gdy usiadłem za kierownicą, już tak się nie cieszyłem, czekał mnie stromy zjazd białą uliczką osiedlową. Bez gazu i bez hamulca zjeżdżałem na pierwszym biegu, udało się.

Za pierwszą tutaj bytnością Skałę z Medalionem poznaliśmy, ale nie poszliśmy dalej wyznaczonym tam szlakiem w kierunku wioski Skała. Jest w niej pałac, a przy nim duży, ośmiohektarowy park, oraz parę skał mających swoje miana.

Można więc powiedzieć, że w Skale widzieliśmy skały.

Szlak prowadzi lasem rosnącym na stromych zboczach Wieżycy. Ścieżka wygodnie trawersuje w połowie wysokości zbocza o nachyleniu miejscami przekraczającym 45 stopni, a las wyróżnia się sporą ilością sosen, tak rzadkich w sudeckich lasach.

Mickiewicz napisał o poznaniu wartości posiadania dopiero po utracie; te jego słowa zaczynające Pana Tadeusza czasami wspominam w różnych okolicznościach i miejscach, tak też było tego dnia, gdy patrzyłem na sosny. Są najczęściej widzianym gatunkiem drzew na mojej Lubelszczyźnie, ich zapach w upalny dzień oraz widok bursztynowej kory w słońcu są dla mnie symbolami lata, ciepłych i kolorowych dni. W Sudetach nauczyłem się rozpoznawać inne gatunki, polubiłem kilka, ale gdy tego dnia patrzyłem na sosny, poczułem, że brakuje mi ich.

Dwakroć przeszliśmy tę leśną ścieżkę i dwakroć zbyt szybko się skończyła.

Pałac jest teraz ruiną nie do odnowienia, skoro nie ma dachu i stropów, a ściany nośne pękają. Jak i park jest teraz prywatną własnością, ale jego marny los już jest przesądzony. Wiele widziałem zrujnowanych pałaców w Sudetach, ale te ruiny zrobiły na mnie silniejsze wrażenie. Piękna posiadłość goszcząca kiedyś króli zdewastowana została przez żołdaków rosyjskich, a polskie władze, same nie dbając o pałac, znalazły nowego właściciela dopiero wtedy, gdy na szczytach murów wyrosły duże drzewa. Haniebne, i tyleż razy powtarzane, zaniedbanie urzędników zapewne wielce z siebie zadowolonych, mimo zatraty dobra wielkiej wartości, nie tylko materialnej.

Został park. Na pewno nie przypomina tego wypieszczonego przed wiekiem, wiele w nim siewek, wiele zwalonych starych drzew, ale są jeszcze okazy budzące podziw. Wspomnę o paru platanach, o widzianym po raz pierwszy w życiu tulipanowcu, o kilku innych, nieznanych mi gatunkach. Tulipanowiec zrobił na mnie duże wrażenie. Wysokie, mocne, okazałe drzewo, które chciałbym zobaczyć w porze kwitnienia. Widziałem pokaźne drzewo o korze nieco podobnej do sosnowej, ale na pewno nie była to sosna; wśród innych nieznanych mi gatunków zwróciłem na nie uwagę z powodu nadwyrężonych korzeni: drzewo stoi pochylone, wsparte koroną na sąsiednim. Pod nogami leży rozsypujący się pień drzewa, o którym nikt już nie pamięta, a opodal leży inne, niedawno przewrócone. Jeszcze wznosi ku niebu nieodpadłe konary w geście niemej skargi, a może w nadziei na chwycenie ostatniego promienia słońca przed nastaniem wiecznego mroku.

W parku stoją Muminki, grupa ładnych skał, a tuż za ogrodzeniem wznosi się pokaźna skała w kształcie baszty zbudowanej z bursztynu, to Miodowa Skała.

 

 Chciałbym wrócić tam. Przejść ścieżkę w zielonym lesie, dać się zauroczyć tulipanowcowi, przyłożyć dłoń do wielkiego jak łopata liścia platana, poczuć w sobie radość słonecznego dnia i obcowania z pięknem.

Chciałbym zobaczyć pałac takim, jakim był kiedyś, nawet gdyby nad zamkniętą bramą patrzyła na mnie kamera.

Wróciliśmy do Lwówka. Droga posypana była solą powoli topiącą zbitą skorupę śniegu. Samochodem trzęsło jak na wybojach, a dla odmiany boczna uliczka, przy której miał być parking, biegnąc pod górę lśniła zlodowaciałym śniegiem. Nie odważyłem się tam jechać. Zostawiliśmy samochód na odleglejszym parkingu i poszliśmy na poszukiwanie Panieńskich Skał. Okazało się, że dobrze zrobiłem rezygnując z wjazdu w uliczkę, ponieważ parkingu tam nie ma. Właściwie nie wiem, dlaczego doszliśmy aż do końca ulicy. Może za dobrze się szło, a może żadnemu z nas nie chciało się wyciągać mapy z plecaka. Gdy na końcu asfaltu obejrzeliśmy mapę, okazało się, że dogodne dojście do Skał minęliśmy kilometr wcześniej. Wracać? Mapa pokazywała polną drogę biegnącą w dobrym kierunku, odszukaliśmy ją i poszliśmy. Nie dość, że poprowadziła dobrze, to jeszcze piękną okolicą, brzegiem lasu i rozległych falistych łąk ozdobionych kępami drzew i zamkniętych odległą ścianą lasu. Pusto tam było, obfity śnieg ograniczał widoczność, mogło się wydawać, że jesteśmy na odludziu, a przecież byliśmy ledwie kilometr od ostatnich domów miasteczka. Widok dwóch małych sylwetek ludzkich wyłaniających się zza horyzontu zrobił na nas wrażenie.

– Patrz, ludzie tam idą – zabarwione zdumieniem spostrzeżenie zapomniane przez mieszczucha, a przecież przez wieki niosące nadzieję lub obawę, radość lub strach.

Panieńskie Skały mile mnie zaskoczyły. Niższe od bardziej znanych skał Szwajcarii Lwóweckiej, ale nie mniej bogate w wymyślne formy i chyba obszerniejsze. Śnieg nie pozwalał patrzeć w górę, a przecież właśnie w takiej pozycji, wspomaganej jeszcze otwarciem ust, najlepiej podziwia się skały – kolejny powód do powrotu.

Dwie odmienne chwile warte zapamiętania: nasz zjazd na tyłku po skale oraz sosny. Idąc dość równym szczytem Skał doszliśmy do uskoku. Uznałem, że skok z metrowej wysokości nie będzie rozsądny, zwłaszcza że obłość niższej skały była zaśnieżona, więc zjechałem i jeszcze namówiłem Janka na to samo. Nieco dalej jest grupa wysokich sosen. Drzewa rosną na skałach czepiając się szczelin i zapuszczając korzenie w dół, ku ziemi. Wiatr modeluje korony tych drzew czyniąc je bardzo malowniczymi, a dzisiaj dodatkowo widzieliśmy je upiększone czystą bielą śniegu. Wyglądały bajkowo, ale na zdjęciach widać ledwie ślad ich urody; może niedokładnie wytarłem obiektyw, a może po prostu aparat ma inne kanony piękna. Zapewne tak właśnie jest.

Wyjechaliśmy pół godziny przed zmrokiem, żeby najbardziej śliską część trasy przejechać w świetle dnia. Pierwsze 20 kilometrów jechałem na drugim biegu, piąty włączyłem dopiero za Rawiczem, na esce. Przejechanie 160 kilometrów zajęło mi trzy i pół godziny, ale dojechałem cały.

Cały i zadowolony.

Zarys manifestu programowego

050219

Po głębokim zastanowieniu się zacząłem starania o rejestrację Stowarzyszenia Obrony Kobiecości, w skrócie SOKu. Trwają właśnie intensywne rozmowy z pewną kancelarią adwokacką mającą plenipotencje do załatwienia wszystkich formalności, oraz moje prace nad statusem. Obecnie ma on kształt manifestu programowego, w którym ująłem zarys programu i cel działania, oraz skrótowo przedstawiłem drogę dojścia do idei stowarzyszenia.

Niżej przytaczam jego fragmenty, licząc na zgłaszanie się chętnych, którzy na pierwszym walnym zebraniu mają otrzymać zaszczytny tytuł Członków Założycieli. Płeć, wykształcenie, poglądy polityczne, nie mają znaczenia. Warunek jest właściwie tylko jeden: kobiecość bliska sercu. Papugi upierają się przy ograniczeniu wieku, mianowicie skończone 18 lat, oraz przyjmowaniu do SOKu wyłącznie osób fizycznych, nie organizacji. Niech im będzie.

Kobiety od zawsze miały zagorzałych wrogów lub przynajmniej ludzi im niechętnych, jednak źródłem największej i najdłużej trwającej, zorganizowanej i zinstytucjonalizowanej, akcji deprecjacji kobiet była, i w znacznej mierze jest nadal, katolicka organizacja kościelna, którą tutaj w skrócie nazywam Kościołem.

Nie zamierzam przytaczać litanii niecnych i wprost zbrodniczych działań tej organizacji, chociażby z powodu ogromnej skali takiego zamierzenia, wspomnę tylko o paru przejawach aktualnych nadal.

– Kościół odbiera kobiecie prawo do swobodnego decydowania o swoim ciele w sytuacji niechcianej ciąży.

– Niechętnie patrzy na ich emancypację oraz kategorycznie odmawia im prawa do piastowania stanowisk kapłańskich.

– Ta organizacja najchętniej widziałaby kobietę przywiązaną do kuchni i kościoła, a do łoża o tyle, o ile jest to niezbędne do zajścia w kolejną ciążę.

– Wielowiekową swoją działalnością Kościół doprowadził do wykrzywienia pojęć w sposób jaskrawo pokazujący kierunek jego dążeń. To przez tę organizację wyrażenie „niemoralne prowadzenie się kobiety” jednoznacznie utożsamiane jest z jej życiem erotycznym, a nie, na przykład, z jej zwyczajem podkradania towarów w sklepach.

– To Kościół utrwalił krzywdzący i absurdalny obraz niewinności utożsamianej z dziewictwem.

Może na razie wystarczy przykładów, pora na wskazanie ideologii nowej i w odmienny sposób zagrażającej kobiecości.

Z gender jest o tyle dziwna sprawa, że chyba każdy wyznawca tej ideologii przytaknie mi czytając tych kilka przykładów winy Kościoła. Mimo tego podobieństwa jest rosnącym w siłę zagrożeniem – może dla symetrii, wobec tracenia wpływów przez Kościół. Punkt styczny poglądów Kościoła i gender jednak znalazłby się: to pomniejszanie wyjątkowości kobiecości.

Parę rozmów z wyznawcami ideologii gender uświadomiło mi skalę trudności w jednoznacznym wskazaniu cech identyfikowanych z kobietą i kobiecością. Okazuje się, iż ten zespól cech i odmienności myślenia, wartościowania, pojmowania, dopiero razem widziany i razem doświadczany daje owe wyjątkowe, wtedy tak wyraźne, wrażenie obcowania z kobietą.

My, mężczyźni, jakże często nie rozumiemy swoich kobiet, a nawet bywa, że irytują nas, wydają się dziwnymi stworzeniami z innej planety, ale przecież ta ich odmienność przyciąga nas, fascynuje, urzeka. Wiemy, i tej wiedzy będziemy bronić, że ponad wrodzony nam pociąg seksualny, ponad wyuczone za młodu wzorce zachowań, jest w kobietach coś niepoddającego się próbie skopiowania.

Wierzymy i wspomagani wiedzą wiemy, iż kobiecość jest immanentną cechą kobiet; im tylko jest właściwa i niemożliwa do zaistnienia poza kobiecą połową świata.

Uznajemy, iż kobiecości nie można nauczyć się w szkole, w swoim środowisku czy w domu, ponieważ uważamy, że jej jądro, jej istota, tkwi najgłębiej w człowieku, a kultura może tylko zmienić niektóre formy zachowań – zewnętrzny, mało istotny płaszczyk kobiecości.

Uważam, i tego samego oczekiwałbym od członków SOKu, iż stawianie znaku równości między wyuczonymi formami zachowań a kobiecością jest jej spłycaniem, a ideologia głosząca takie tezy zagraża kobiecości kochanej i podziwianej przez mężczyzn.

Uświadamianie tych zagrożeń, wyjaśnianie uproszczeń i pomyłek, wskazywanie błędów przeszłości, ale też głoszenie wyjątkowości kobiecości, także poprzez propagowanie wybranych dzieł sztuki, będą celami statutowej działalności Stowarzyszenia Obrony Kobiecości.

W styczniowy wieczór

300119

Syn uruchomił mi program whatsapp. Parę osób mówiło mi, że teraz każdy ma ten program, więc i ja powinienem. No dobrze, niech będzie, skoro każdy ma…

Jakoś go obsługuję, chociaż bardziej do błądzenia to podobne niż do normalnej obsługi. Ot, czat. Na ekranie wyświetla mi się informacja o dotknięciu i przytrzymaniu czatu dla wyświetlenia opcji (modne ostatnio słowo). Tyle że nie wiem, co mam dotykać. Słowo „czat”? Nie ma go. Jest słowo „czaty”. Dotknąłem i przytrzymałem. Nic się nie zmieniło, nic nie pojawiło. Jak ma wyglądać ta lista opcji? Czy rozpoznam ją? Nie wiem. Dotknąłem jeszcze to i tamto, żadnej listy nie zobaczyłem. Program oświadczył mi tylko, że mam pozwolić mu na dostęp do aparatu. Czy o to chodziło? Nie wiem.

Pali licho ten program. Ten i inne. Może napiszę jeszcze o gender.

Wiem, że ten tekst pobieżnie przeczyta parę osób, rzetelnie jedna albo dwie, ale że niewiele więcej osób czyta inne teksty, dużej różnicy nie będzie, a swoją rolę tekst spełni.

Niedawno miałem okazję potwierdzić swoje wcześniejsze domysły: gender nie jest wiedzą, a ideologią będącą protestem przeciwko historycznym zaszłościom, oraz, może w mniejszej mierze, zachłyśnięciem się nowoczesnością, poprawnością społeczną, byciem trendy. Myślę tak, ponieważ zauważyłem podkreślanie swobody bycia tych chłopców i dziewczyn, których potrzeby, zachowania i zainteresowania odbiegają od typowych dla ich płci. Ja też jestem za swobodą i tolerancją, teraz więcej niż kiedyś, ale też tylko te dwie cechy wystarczą, żeby pozwolić chłopakowi malować paznokcie, natomiast ideologia gender ze swoim naczelnym twierdzeniem po prostu nie ma tutaj zastosowania.

W ideologii nie ma rzetelnego argumentowania, nie ma potrzeby wspomagania się wiedzą, a nawet jest uodpornienie na nią. Jest za to uporczywe trzymanie się kilku sloganów, paru mało istotnych szczegółów, jest tłumaczenie wszystkich argumentów a nawet poszlak po swojemu. Jest też charakterystyczna dla (każdej) ideologii pewność siebie.

Wahadło przechyliło się w przeciwną stronę: o ile przez wieki całe wmawiano ludziom, a zwłaszcza kobietom, że ustępują mężczyznom pod wieloma względami, także psychicznymi i intelektualnymi, ponieważ takie po prostu są, takimi Stwórca je stworzył, to teraz one przy sporym udziale mężczyzn nie tylko zaprzeczają tamtym stwierdzeniom, co byłoby jak najbardziej słuszne, ale na dokładkę twierdzą, że nie ma żadnych różnic, a te, które są, pojawiają się w toku rozwoju osobniczego jako rezultat wpływu środowiska i wychowania, czyli że są kulturowe.

Takie stanowisko jeszcze byłbym w stanie zrozumieć, przynajmniej na gruncie psychologii, jednak sposobu, w jaki jest ono, to stanowisko, tłumaczone, przyjąć już nie mogę. Otóż genderyści uważają, że mówienie o różnicach może spowodować dalszy ciąg, może nawet eskalację, dyskryminacji. Dlatego lepiej zaprzeczać i trzymać się twierdzenia o wychowaniu na chłopca lub dziewczynkę.

Boże drogi…

Nie zamierzam nikogo przekonywać, już najmniej genderystów, piszę, ponieważ od wielu lat mam zwyczaj, czasami potrzebę a nawet przymus, pisaniem wyrażania siebie. Pisząc, mam nadzieję na pogodzenie się z tym, z czym zwykle trudno mi się pogodzić: z myleniem ideologii z wiedzą.

Dlatego ograniczę się tutaj li tylko do paru zdań, głównie o hormonach.

Co to jest testosteron, każdy chyba wie. Może mniej osób wie, że ten samczy hormon produkowany jest przez jądra samców wielu gatunków zwierząt, nawet tych dalej z nami spokrewnionych, co dowodzi jego dawnego pojawienia się, przydatności i uniwersalności. Z testosteronem związane są nie tylko zachowania seksualne, ale i agresja oraz terytorializm, który odpowiednio przekształcony nadal funkcjonuje w ludzkim świecie. Chyba każdy widział i każdy mówił lub myślał o skłonnych do bitki młodych mężczyznach napakowanych testosteronem. Chyba każdy słyszał coś o wpływie kastracji na zachowania samców, także ludzkich. Jeśli nie, to powiem tutaj, że taki człowiek nie tylko ma problem z erekcją, ale cała jego psychika zmienia się bardzo głęboko.

Wpływ hormonów na naszą psychikę, na nasz sposób myślenia i reagowania, jest niewątpliwy, a te nie są produkowane pod wpływem kultury, a genów.

Dodam jeszcze tylko fakt powszechnie znany: testosteron jest męskim hormonem, kobiety mają swoje, inaczej na nie działające, ponieważ i ich organizmy są inne. Swoją drogą gdy chociaż trochę poczyta się o tajnikach zajścia w ciążę i jej utrzymania, dochodzi się do wniosku, iż organizm mężczyzny jest bardzo prymitywny w porównaniu do kobiecego.

Właśnie, różnice organizmów. Pomijając już sferę psychiki, wystarczy ograniczyć się do odmienności w budowie ciała, by dojść do łatwego przecież wniosku o odmienności przeżywania seksu przez mężczyznę i kobietę, a przeżywanie jest stanem duchowym. To przykład wpływu ciała na naszego ducha.

Tutaj dochodzę do drugiego tematu, który chciałem poruszyć. Do zespolenia mózgu i umysłu z ciałem.

Jest ono tak wszechogarniające, tak szczelne, dokładne, całkowite, że nie tylko ciało nie mogłoby funkcjonować bez mózgu, ale i nasz umysł mógł wykształcić się i funkcjonować w znanych nam przejawach tylko w połączeniu z ciałem. To, jacy jesteśmy duchowo; to, co w nas tkwi i co stanowi o byciu takim nie innym człowiekiem, nie mogło zaistnieć bez ciała z jego hormonami, czyli sama tylko odmienność naszej budowy warunkuje odmienność duchową.

Genderystom można do znudzenia mówić, iż odmienność nie znaczy piętrowego układu lepszy-gorszy, a i tak jakby nie słyszeli, więc nie będę już powtarzać tego zapewnienia, które w istocie jest, a przynajmniej powinno być, oczywistością.

Nic to.

Tak naprawdę jest tylko ten styczniowy ciemny i zimny wieczór, ciasny i zabałaganiony kamping, weekend tak krótki, wiosna daleka, a jutrzejsze wstawanie przed świtem tak bliskie.

Sięgnę więc po encyklopedię o moich górach i poszukam inspiracji. A może posłucham jeszcze La Notte Vivaldiego i jak to czasami się zdarza, może znowu znajdę się daleko stąd, na bocznej uliczce pod kasztanowcem gubiącym swoje owoce…

Nieznane Chełmy

200119

Na Pogórzu Kaczawskim.

Z parkingu przy rozdrożu pod wzgórzem Zamkowa w Chełmach do źródliska Staruchy, powrót brzegiem strumienia. Niebieskim szlakiem na Młynik, a stamtąd via rozdroże szlakiem na Górzec i Dębnicę. Powrót tą samą drogą. Poznanie Chaty pod Lipą.

Kilka lat temu pod Wielisławką zdarzyło mi się zauważyć w śniegu ślad buta, a wydał się znajomy; po jego obejrzeniu i przymierzeniu stwierdziłem, że to mój ślad. Do dzisiaj nie wiem, jak to się stało, że szedłem tamtędy w przeciwną stronę. Dzisiaj miałem podobnie. Parę kilometrów szedłem brzegiem strumienia, często przechodząc na jego drugą stronę, a raz czy dwa odchodziłem nieco od wody dla ominięcia gąszczy zarośli. Wtedy właśnie trafiłem na kilka ludzkich śladów, a że to rzadkość w tych górach, przyjrzałem się im. Jeden z nich był mój i prowadził w przeciwną stronę.

W ten sposób dowiedziałem się, że rano, idąc lasem w górę strumienia, nie wiedziałem, że idę tak blisko niego. Gapowatość owszem, ale i te oznaczenia, w których czasami trudno mi znaleźć logikę lub konsekwencje. W sumie na dobre wyszło, ponieważ zgubiwszy w lesie znaki, szedłem na Czartowską Skałę orientując się według słońca. Wyszedłem dobrze i dzięki temu poznałem obszar źródliskowy strumienia Starucha.

Pomysł trasy zrodził się nad moją encyklopedią Gór Kaczawskich. Strumień Starucha i malowniczy, głęboki wąwóz mający nawet swoją nazwę Wądolno. Przeczytawszy te słowa zapragnąłem poznać strumień i jego okolice, a planu nie zmieniłem mimo zapowiadanego słońca, czyli dobrego czasu na wędrówki otwartymi przestrzeniami.

Cała dzisiejsza trasa biegła przez terra incognita, calutka. Mimo tylu już dni spędzonych na kaczawskich szlakach, nadal słabo znam Chełmy, duży obszar pogórza. Sam dojazd był ciekawy, ponieważ zaparkować miałem w lesie, przy szutrowej drodze, jeszcze będącej ulicą wiejską. Owszem, ale ostatnie dwa kilometry tej ulicy były wstążką asfaltu szerokości samochodu i nie miały pobocza. Trasę dokładnie rozpoznałem dzięki googlom, więc o zwykłej porze ruszyłem w drogę. Między drzewami świeciło niskie słońce, śniegu było na grubość kciuka, a powietrze miało kilka stopni na minusie.

O oznakowaniu wspomniałem, teraz dodam tylko, że na drogowskazach postawionych na rozdrożu moja późniejsza droga oznaczona jest niebieskim kolorem, na mapie czerwonym, a szlak pogodził różnice, ponieważ malowany jest na niebiesko i na czerwono. W odróżnieniu od sporadycznie oznakowanego zielonego, ten oznaczony jest wzorowo. Dość marudzenia, wracam na szlak i zmierzam ku… spotkaniu.

Lasy są tam ładne i widne. Dużo rosłych świerków, tu i ówdzie spotyka się daglezje i modrzewie, ale i liściastych gatunków nie brakuje, zwłaszcza masywnych, łuszczących się jaworów oraz oczywiście buków w otoczeniu brązowych młodniaków. Strumień nie płynie jarem, a dolinką o płaskim dnie, z obu stron ograniczonej wzgórzami, więc Wądolno, nazwa miejsca, pasuje, skoro można założyć, iż urobiona jest od wądołu. Od lustra wody do szczytów wzgórz różnica wysokości bywa spora, ale jest też odsunięcie w bok, które zostawiając dolinie malowniczość, zmniejsza wrażenie wysokości. W kilku miejscach spotyka się zarośnięte już stare wyrobiska – nienaturalnych kształtów zagłębienia czy wyrwy w zboczach – ślady dawnej ciężkiej pracy.

Zgodnie z opisem w encyklopedii, źródeł jest kilka, bez efektownego wytrysku z ziemi. Na otwartej przestrzeni łąk woda nieśmiało pojawia się w rowach, stoi tam albo rozlewa się w miniaturowe jeziorka, leniwie płynie wstążkami szerokości dłoni, chowa się w szuwarach i znowu zamiera. Niestety, w dwóch miejscach widziałem połamane plastiki wyrzucone wprost do koryta strumienia, cholera jasna.

Dopiero paręset metrów dalej, już w lesie, strużki wody połączywszy swoje siły stają się strumieniem. Ten nad podziw szybko zagłębia się w ziemię, dosłownie z każdym dziesiątkiem kroków głębsze mając koryto, chociaż głębokiego jaru Starucha nie wypłukała sobie nigdzie.

– Nie jestem staruchą!

– A... a kim jesteś? – zapytałem zdumiony kobiecym głosem dobiegającym… nie wiem skąd. Jakby spod nóg.

– Jestem najadą. Wy nazywacie nas rusałkami.

– Pokaż mi się!

– Nie.

Odkąd wziąłem na plecy szósty krzyżyk, nimfy przestały mi się pokazywać. Właściwie nie mam do nich żalu…, dobrze, powiem prawdę: trochę mam. Ale tylko trochę!

– Jak długo tutaj mieszkasz?

– Pojawiłam się gdy ustąpiły Wielkie Lody, w waszym kalendarzu jakieś 20 tysięcy lat temu. – z przyjemnością słuchałem melodyjnego głosu młodej kobiety.

– Więc mówisz, że nie jesteś stara?

Woda uderzająca na zakręcie o korzenie drzewa wzburzyła się, strzeliła fontanną i obryzgała mnie.

– Oczywiście nie jesteś starą, nie. Widzę, że lubisz swoim biegiem pisać litery S.

– Lubię. Jak mój kuzyn Meander.

– Jak skręcający, szemrzący i szumiący strumień.

– Jak szept.

– O czym szepczesz, najado?

– O latach upalnych i zimach mroźnych, o nocach i dniach, o źródle i o ujściu.

– Szepczesz o czasie.

– Co to jest czas?

– To coś, czego ty masz w nadmiarze, a czego mnie brakuje.

– Dziwnie mówisz, człowieku. Dobrze, pokażę ci część siebie. Zobacz, mróz mnie schwytał i uwięził. Widzisz?

Stałem przy skalnym progu i patrzyłem na lodowe sople fantazyjnych kształtów.

– Widzę... – westchnąłem, zapatrzony.

– Nie jestem staruchą?

– Jesteś piękną Staruchą.

– A miałam ci się pokazać w ludzkiej postaci... – usłyszałem jej cichnący szept.

Szept jak bieg strumienia.

O pół godziny drogi od rozdroża jest odkryte wzgórze Młynik. Planowałem pójść tam dla poznania przejścia, ale i zobaczenia stamtąd Góry Diany, góry mojej zmarłej znajomej. Poszedłem i patrzyłem na Górę oraz ładną okolicę, a widoki z Młynika są rozległe. 

Z boku widać kres Chełmów za Myśliborzem, na wprost ledwie widoczne w dzisiejszej mgiełce szczyty Gór Wałbrzyskich. Siedziałem tam rozglądając się i ze smutkiem konstatując, iż widok Góry Diany nie budzi we mnie takich myśli i stanów, jakich spodziewałbym się i chciałbym. Westchnąłem i poszedłem z powrotem. Przed lasem obejrzałem się raz jeszcze i spojrzałem na Górę, a wtedy poczułem gorycz w gardle. Stanowczo zbyt szybko i łatwo czas zwycięża naszą pamięć i nasze serce.

Przeciąłem rozdroże i wszedłem na szlak niebiesko-czerwony. Chciałem poznać chociaż troszkę lasy, a nade wszystko chciałem zobaczyć dwie spore góry, Górzec i Dębnicę.

Dębnica zaskoczyła mnie wysokością, mierzy 466 metrów i jest drugim po Mszanie szczytem Chełmów. Właśnie, Mszana. Rozległy masyw tej góry woła mnie lasami liściastymi i czarnymi bazaltami powulkanicznego pochodzenia, licznie tam sterczącymi między drzewami. Byłem tam kiedyś, a w planach mam przejść wszystkie szczyty długiego masywu aż po Obłogę. Już się cieszę myślą o wędrówce bezdrożami tamtych lasów.

Szukając ruin wieży widokowej na Dębnicy, znalazłem granitowe bloki fundamentu wieży, najprawdopodobniej drewnianej. 

Cisza tam panuje, nie ma dróg i ludzkich śladów, a kiedyś góra była popularnym celem wycieczek.

Natomiast sąsiednie góra, Górzec, nie może narzekać na brak gości, wprost przeciwnie – jest zdeptana chyba bardziej niż drogi na Skopca i Okole. Szczytowe partie zboczy są bardzo strome, miejscami urwiste, porośnięte ładnym lasem; pod szczytem stoją kapliczki drogi krzyżowej, a na nich napisy i stosowne obrazki.

Pierwszy upadek pod ciężarem krzyża, drugi, obnażenie, płaczące kobiety…

Mam mieszane uczucia gdy widzę drogi krzyżowe, a spotyka się je w górach.

Fascynacja chrześcijan cierpieniem, ofiarowywanie swojego cierpienia Bogu jako czegoś w rodzaju daru dla Niego, rozpamiętywanie Jego cierpienia, budzi we mnie rezerwę i coś podobnego do obawy i obcości, jakie się odczuwa na widok niezrozumiałych a dziwnych praktyk. Myślę sobie, że skoro Bóg chrześcijan jest tak dobry i kochający jak mówią że jest, to raczej naszą radość, wszystkie nasze pozytywne stany należałoby mu ofiarowywać, nie cierpienie, nie bicie się w pierś przed obrazkiem męczonego człowieka. Byłoby to logiczne i prawdziwe, wszak mnie, kochającemu ojcu, dzieci nie mogą dać większego daru nad swoje pogodne, dobre i szczęśliwe życie. Natomiast ofiarowanie cierpienia i tak częste o nim myśli wydają się co najmniej dziwne, by nie powiedzieć dziwaczne, w religii chcącej uchodzić za religię miłości.

Ale to tylko myśli ateisty, który zapewne nie zna tajemnic tej religii ufności, wybaczania i radosnej nowiny.

Fragment szlaku wiedzie w pobliżu klasycznego jaru robiącego wrażenie stromizną zboczy i głębokością. Wygląda dziko, więc ładnie, a we mnie już pojawiają się myśli o jego przejściu. Wspomniałem podobny jar w masywie Żeleźniaka wyżłobiony przez Olszankę i zapragnąłem odwiedzić tamte miejsca. Czy będę pamiętać dojście do uroczej dróżki leśnej, którą kiedyś tak dobrze mi się szło w deszczowy dzień?

Ojej, tyle planów mi się układa, a czasu tak niewiele.

Pod rozdroże wróciłem na godzinę przed zmierzchem, uznałem więc, że jeszcze zdążę zobaczyć chatkę PTTK, którą można wynająć. Zgodnie z mapą gdzieś w pobliżu miała być lipa i cis. Dojście do chaty jest dobrze oznaczone, trudno zbłądzić, domek spory, porządnie zbudowany z kamieni i drewna. Obok rośnie wyjątkowo wysoka lipa, okaz szczególny, i cis mający 40, może 50 centymetrów średnicy, więc duży. To drugi wiekowy cis poznany w tych górach. Pierwszy rośnie we wsi Bystrzyca, ma ponad osiemset lat, więc wiekowym już był drzewem, gdy Kazimierz Wielki brał kolejny ślub, zamiast zatroszczyć się o dynastię. Cis pod chatą niewątpliwie jest młodszy, ale starym jest. Dla tych drzew czas płynie inaczej, skoro najstarsze żyją dłużej niż istnieje Polska. Jeśli już o drzewach piszę, wspomnę o dębie rosnącym w pobliżu rozdroża. Majestatyczny, o mocarnych konarach, zdrowy i ma ponad metrową średnicę. Roztacza wokół siebie aurę tajemniczego życia o początku ginącym w mroku dawnych wieków.

Wielki i jasny księżyc świecił nad drzewami, a zmierzch powoli zmieniał się w ciemność nocy, gdy doszedłem do samochodu. 

Nieznane pogórze

130119

Pogórze Kaczawskie.

Przełom Bobru pod Lwówkiem i poszukiwanie jaskini Zimna Dziura. Skała z Medalionem na Wieżycy pod Żerkowicami. Skały i jaskinie Huzarskiego Skoku pod Żerkowicami. Szwajcaria Lwówecka we Lwówku Śląskim. 

Niemal cały dzień miał padać deszcz. Wiedzieliśmy o tym, ale pojechaliśmy. Deszcz padał, owszem, ale na ogół niewielki, więc nie był zbyt dokuczliwy, a dzień okazał się piękny. Nie błękitem nieba, ale widzianymi miejscami.

Zrobiłem błąd: schodząc stromym i śliskim zboczem przeniosłem ciężar ciała na stawianą stopę nim poznałem stabilność nowej pozycji. Nie pomogły kanty hamujące podeszwy vibram, but pojechał w dół, ja za nim. Zatrzymałem się dopiero na dnie po zrobieniu dwóch przewrotek. Wstałem cały, nawet nie potłuczony, tyle że z buzującą adrenaliną (czytaj: przestraszony) i z błotem na ubraniu. Dobrze, że dno było ledwie dwa metry niżej od feralnego miejsca, dobrze, że nie było tam kamieni czy urwiska.

Mam tradycyjną, papierową i wielką, encyklopedię Gór Kaczawskich i Kaczawskiego Pogórza. Czasami kartkuję dwa jej opasłe tomy dowiadując się ciekawych szczegółów poznanych miejsc lub o nieznanych zakątkach moich gór. Kiedyś mignęło mi zdjęcie pionowej skały z kładką prowadzącą na szczyt i pomyślałem wtedy, że trzeba będzie się tam wybrać, ale później chyba zapomniałem. Ponieważ w telefonicznej rozmowie Janek wspomniał o tamtych dalekich stronach krańca pogórza, podchwyciłem pomysł dodając znane mi skały w Lwówku i pewną jaskinię.

Trasa wyszła nam nietypowa, bo z trzema, aczkolwiek krótkimi, dojazdami.

Jaką pierwszą mieliśmy w planie Zimną Dziurę, jaskinię na stoku niewielkiego wzgórza w paśmie Wzniesień Płakowickich w pobliżu Lwówka.

Nim opowiem jak było z jej poszukiwaniami, dwie uwagi natury ogólnej.

Tydzień temu byłem pod Sichowem, na wschodnim krańcu pogórza, Lwówek jest zachodnią jego bramą. Odległość (drogowa) między tymi miejscowościami wynosi 40 kilometrów. Góry i pogórze zajmują obszar ponad tysiąca kilometrów kwadratowych. Tego dnia pomyślałem, że zapewne wielu mieszkańców Lwówka nawet nie wie o Sichowie, mimo że ich miasteczko i tamta wioska leżą w tej samej krainie geograficznej. Czasami odczuwam potrzebę oderwania się od tych gór jako dostatecznie poznanych, ale bywa też, że uświadamiam sobie jak niewiele znam ten wielki obszar, o którym zwykłem mówić, iż jest mój.

Dlaczego jaskinia? Wszak to mokra, czarna, nieprzyjemna dziura w ziemi. Tak naprawdę to nie wiem. Może akurat ta miała być swojego rodzaju rekompensatą za te wszystkie nieodnalezione jaskinie na Połomie? A może kusiła mnie i mojego towarzysza właśnie trudność w odnalezieniu? Jeśli nie ma wydeptanej ścieżki ani żadnej tabliczki widocznej z dala, można przejść obok wejścia i nie zauważyć, ponieważ akurat w tej jednej chwili jej widoczności patrzyło się w przeciwną stronę. A może działa magia nazwy miejsca? Tak jak kuszą mnie drogi mające swoją nazwę, tak też kuszą nazwane dziury w ziemi?

Szukając jaskini doszliśmy do ładnego miejsca: las i ziemia kończą się nagle, a na wprost otwiera się widok przełomu Bobru płynącego fantazyjnymi zakolami dwadzieścia metrów niżej. Warto było przyjść tutaj – pomyślałem – niezależnie od rezultatu poszukiwań jaskini. A tej nie znaleźliśmy, mimo dwugodzinnego przeszukiwania okolicy starego kamieniołomu, gdzie miała się znajdować. Tam właśnie koziołkowałem w swoim niekontrolowanym zejściu po zboczu wyrobiska. Dla zobrazowania trudności w penetrowaniu terenu, zamieszczam jedno zdjęcie.

Już po powrocie Janek przeszukiwał internet chcąc poznać dokładną lokalizację jaskini; wiele wskazuje na to, że jest o paręset metrów od rejonu naszych poszukiwań. Obiecaliśmy sobie powrót i odnalezienie tej Dziury.

Pod kamieniołomem biegnie lokalna szosa, w jednym miejscu zauważyłem dziką zatoczkę do parkowania, a gdy podszedłem tam, zobaczyłem w dole rzekę, a zbocze dosłownie zasypane lawiną śmieci staczających się do Bobru. W wielu miejscach kamieniołomu leżą śmieci, najwyraźniej jest to dzikie wysypisko. Gdy szedłem tamtędy drugi raz, zobaczyłem dużego, luksusowego pikapa zwalniającego i wjeżdżającego w zatoczkę. Zaczął wjeżdżać, ale zaraz wrócił na szosę i odjechał. Nie wiem jak było, ale wyglądało to tak, jakby nie wjechał po zobaczeniu mnie. Możliwe, że tak właśnie było, wszak miałem na sobie kurtkę podobną do tych używanych przez leśników.

Nigdy nikogo nie uderzyłem, ale gdybym przyłapał kogoś na wysypywaniu tam śmieci, może warto byłoby zrobić coś po raz pierwszy w moim życiu?..

Coraz bardziej cholera mnie bierze na ludzi wysypujących śmieci w przypadkowych, nierzadko ładnych, miejscach. Coś jest nie tak jak być powinno nie tylko z nimi, ale i z prawem i jego egzekwowaniem, a rada jest: finansowanie strażników z wielkich (pięciocyfrowych) mandatów dawanych tamtym barbarzyńcom.

Kilka kilometrów za Lwówkiem, w lesie za wsią Żerkowice, na zboczu wzgórza Wieżyca, wznoszą się dwie wieże skalne. Szczególnie ta większa – kilkunastometrowa Skała z Medalionem – jest wyjątkowej regularności i przypomina basztę obronną średniowiecznego zamku. Te właśnie skały kiedyś oglądałem na zdjęciach w encyklopedii. Z niej dowiedziałem się, że kiedyś obie wieże połączone były kładką, i można było ze szczytu oglądać rozległą panoramę okolicy. Kładki nie ma. Sto lat temu Niemców było stać na nią, teraz nas nie stać. Oryginalną tablicę (tytułowy medalion) zamocowaną pod szczytem zastąpiono herbem Lwówka.

Pionowe ściany czynią wrażenie. Chodzi się wokół w głową zadartą i trudno odejść. Wyżej ze stromego zbocza wyrasta mniejsza wieża, od strony zbocza można na nią wejść, co zrobiłem, chociaż przy krawędzi nogi mi dziwnie miękły. Szlak prowadzi dalej, na mapie zaznaczone są pomnikowe drzewa, skały, park i pałac, ale że nieznaleziona dziura zajęła nam zbyt dużo czasu, wróciliśmy do samochodu. Dodam jeszcze, że podnóże wzgórza jest ładne, to klasycznie kaczawskie pofałdowane łąki ozdobione kępami drzew, miedzami i drogami.

Niewiele dalej, przy szosie do Bolesławca, po prawej stronie jest szutrowy parking przy wjeździe do kopalni piaskowca – tam zostawiliśmy samochód i przekraczając szosę weszliśmy na skały Huzarskiego Skoku. Dziwna nazwa, nieprawdaż? Mówi się o huzarze, który w czasie wojny o Śląsk w XVIII wieku, uciekając przed wrogiem, zmusił konia do skoku ze skały w Bóbr płynący wtedy u podstawy. Skoczył i przeżył. Koń też. Desperacki wyczyn żołnierza stał się znany i pamiętany.

Teraz przeciętny mieszkaniec okolic nie zna przebiegu tamtej wojny, zapewne spora grupa nawet nie wie kto z kim i o co walczył, ale nazwa została. Ten nierzadki przecież fakt zadziwia mnie i przynosi swoiste pocieszenie. Oto królowie wszczynają wojny wysyłając tysiące ludzi na śmierć dla swojej chwały i myślą, że wykuwają wiekopomną historię, a w dwieście lat później nikt poza pasjonatami i naukowcami nie wie o nich, natomiast w zbiorowej pamięci ludności nadal żyje chwila z życia tamtego anonimowego człowieka. Jest jeszcze jeden aspekt tej historii: otóż zbrojnie przestawiane granice z kamiennymi słupami, traktaty podpisywane przez VIPy, a nawet bieg rzeki, okazują się mniej trwałe od słowa. Czegoś niematerialnego i zdawałoby się, że tak ulotnego. Słowa bywają trwalsze od kamieni.

Skoro odbiegłem od tematu, czyli od skał i jaskiń, pozwolę sobie na jeszcze jedno a propos.

Cała nasza historia jest niekończącym się wykazem prowadzonych wojen, a te zawsze oznaczały dla zwykłych ludzi cierpienie, śmierć, utratę dobytku, poniewierkę, niewolę, głód i płacz. Wiek za wiekiem przez wiele tysiącleci aż do teraz i zapewne w nieodgadnioną przyszłość. Zmuszając ludzi do rozpaczliwej walki o życie, do czynów szalonych, potrafimy być dumni z zachowania tych zaszczutych ludzi starających się przeżyć w nieludzkich okolicznościach wojny. Chlubimy się naszymi generałami i bohaterami, pomniki im stawiamy, a ich samych uznajemy za wzory do naśladowania. A przecież pierwszy kazał zabijać, drugi zabijał i w obronie życia decydował się na czyny szaleńcze.

Nienaturalność tego po raz pierwszy uświadomiłem sobie patrząc w Londynie na pomnik Wellingtona. Ile jest pomników poświęconych ludziom wojny, a ile ludziom słowa, nauki i pokoju?

Po co to wszystko? Przecież wystarczy po prostu cieszyć się życiem i pięknem naszej Ziemi.

Nigdy w historii Polski nie zdarzyła się tak długa przerwa w wojnach jak obecnie trwająca. Zawsze ojciec miał swoją wojnę, dziad i wnuk swoje, przynajmniej po jednej. Może jednak zostanie tak jak jest? Może w Europie wojna jest już historią? Niech tak będzie.

Wtedy należałoby tylko rozprawić się ze współczesnymi Wandalami podjeżdżającymi drogimi samochodami nad rzekę żeby wyrzucając worek ze śmieciami zaoszczędzić pięć złotych.

Jeszcze słowo, dla mnie jak najbardziej a propos, o gdańskiej tragedii na impresie WOŚP.

Nie znałem zabitego prezydenta, nie interesuję się polityką, ale powiedziano mi o kilkakrotnym wybieraniu go przez mieszkańców na stanowisko prezydenta, a fakt ten w mojej ocenie świadczy o jego fachowości i zaangażowaniu. Tak więc porządny człowiek został publicznie zabity przez jakiegoś śmiecia na imprezie dobroczynnej, która od wielu lat łączy ludzi w naszym kraju. Słyszałem o narastającej nienawiści między ugrupowaniami politycznymi, o barbarzyńskich zwyczajach, o ciągłej nagonce na Owsiaka i o jego rezygnacji z prowadzenia fundacji. Te fakty jakoś tak silnie połączyły się we mnie z tamtą dawną historią wojenną i z ludźmi podjeżdżającymi samochodami nad Bóbr dla wyrzucenia śmieci.

Czuję niechęć do ludzi żądnych sławy, władzy i pieniędzy, a siebie mających za ukoronowanie aktu stworzenia. Czuję głęboką niechęć do ludzi fanatycznych i mających przeświadczenie o swojej misji do wykonania, do ludzi siejących nienawiść, a odnoszę wrażenie, że ten gatunek homo rozprzestrzenia się w Polsce jak zaraza, a jego wpływy rosną.

Dość, bo ilekroć pomyślę o takich ludziach, tracę wiarę w prawdziwość drugiego członu naszej nazwy gatunkowej.

Huzarski Skok jest skalnym pionowym uskokiem wysokości do 10 metrów i długości około stu metrów, a zbudowany jest z jasnych piaskowców. Wznosi się bezpośrednio nad wysychającym starym korytem Bobru, teraz porośniętym drzewami. Obok pospolitych wierzb iw i olsz, wiele tam jest rzadko spotykanych (albo rzadko rozpoznawanych) wiązów. Jaskiń jest tam sporo, więcej niż w znalezionych opisach, aczkolwiek do większości należałoby się wczołgiwać. Te większe są jasne, powiedziałbym, że są pogodne, ponieważ wypłukane są w żółtym, niemal białym piaskowcu, a nie w czarnych skałach.

Widzieliśmy przynajmniej dwa drzewa w zadziwiający sposób radzące sobie w miejscu, w którym wypadło im żyć. Stojąc na samym brzegu urwiska, korzeniami szukały ziemi, a znalazły dopiero kilka metrów niżej. Monstrualne korzenie wyglądały jak cielsko obżartego węża. Patrzyłem na nie czując obawę i niechęć – jakbym faktycznie widział wielkiego węża.

Czwartymi odwiedzonym miejscem była najbardziej znana grupa skał wznoszących się w samym Lwówku. To Lwóweckie Skały nazywane też Szwajcarią Lwówecką.

Fantazyjnością i różnorodnością kształtów Skały przypominają najładniejsze miejsca w Górach Stołowych. Podobnie jak tam, chwilami ma się wrażenie nierealności, patrzenia raczej na dzieło grafika komputerowego opracowane na potrzeby filmu fantasy, niż na kamienną rzeczywistość.

Szlak biegnie przy podstawie skał, później zakręca w sosnowym lesie (sudecka rzadkość) i pnie się wśród kamieni na płaską wierzchowinę. Na zielonej łące stoją ławy i stół, są drzewa, i gdyby nie postawione niedawno barierki przy przepaściach, trudno byłoby dowiedzieć się o byciu tak blisko urwiska. Stojąc tuż przy krawędzi, widać obłe głowy kamienni, między nimi i około 30 metrów niżej parking z samochodami i domy miasteczka – kontrast zwracający uwagę. Po drugiej stronie doliny czekają na nas kolejne skały i wzgórza.

Doczekają się na pewno.