Etykiety

Moja książka

Wrażenia i chwile

 150422 Dzisiaj jest umowny dzień premiery mojej nowej książki.    „Książka jest o wrażeniach, o przeżywaniu zwykłych dni i zdarzeń, o chwi...

środa, 25 listopada 2015

O kaczawskich nekach i o pewnej pocztówce


221115

Po całym tygodniu wielogodzinnej pracy w zimnym warsztacie i po celowo wypitym piwie, oczy zamykały mi się w czasie czytania; godzinę walczyłem z sennością, w końcu o 19.30 dałem za wygraną kładąc się spać. Obudziłem się wyspany; w pokoju było ciepło, leżało mi się wygodnie, z błogością przeciągałem się czekając na dźwięk budzika, gdy nagle pomyślałem, spanikowany, że może nie słyszałem jego dźwięku i zaspałem. Wstałem, założyłem okulary i spojrzałem na telefon: była 21.07. Jak ja teraz usnę? – bezradnie rozejrzałem się po pokoju, zatrzymując wzrok na lodówce. Wypiłem szklankę piwa, dla pewności nastawiłem drugi budzik i wróciłem do łóżka. Usnąłem nadspodziewanie szybko, a gdy o 2.30 zadzwoniły budziki, byłem wyspany.

Wstałem wcześniej niż zwykle, ponieważ w Góry Kaczawskie miałem jechać okrężną drogą, spod Wrocławia zabierając towarzysza mojej dzisiejszej włóczęgi. Nie chciałem ciągnąć kolegi na typowe moje kręcenie się po kaczawskich górach, chciałem pokazać mu coś, co on mógłby pokazać swojej rodzinie i co jednocześnie sam chętnie zobaczyłbym. Z tych uwarunkowań ułożył mi się nietypowy plan: o świcie Ostrzyca, na której byłem tylko raz kilka lat temu, następnie niedługi podjazd pod Bystrzycę dla pokazania jednego z moich ulubionych kaczawskich miejsc widokowych, a popołudnie na Grodźcu, górze i zamku dotychczas mi nieznanych.

Nie wziąłem pod uwagę szybkości jazdy nową drogą, wrocławską eską, w rezultacie omalże wyciągnąłem Tomka z łóżka. Czekając pod jego domem, zagapiłem się na grupę drzew: dwie brzozy i wierzbę stojące w rządku po uliczną latarnią. Brzozy miały jeszcze trochę żółtych liści, wierzba jak zwykle jeszcze sporo, a część z nich była zielona. Na liściach i gałęziach błyszczały krople wody w silnym, żółtym świetle lampy, a ich barwy były intensywniejsze; wydawały się wyrazistsze w kontraście z ciemnością listopadowej nocy wokół kręgu ciepłego światła, przyciągały wzrok, podobały się.

Przejechaliśmy sporo kilometrów, także bocznymi, malowniczymi dróżkami kaczawskimi, przeszliśmy niewiele, chyba nawet nie było dziecięciu kilometrów. Widzieliśmy jednak sporo, a i czasu na rozmowę po półrocznym niewidzeniu się mieliśmy dużo: cały dzień.

Widok żwirowego parking u podnóża Ostrzycy przypomniał mi przeżytą przygodę tutaj parę lat temu: zatrzasnąwszy kluczyki w samochodzie, próbowałem najdziwaczniejszych prób dostania się do środka samochodu. W końcu udało mi się na tyle odchylić górny brzeg drzwi, że włożyłem do środka patyk i pociągnąwszy nim klamkę, otworzyłem drzwi.

Teraz nastał u mnie XXI wiek, bo żeby otworzyć drzwi, naciskam taki mały guziczek przy kluczyku, chociaż wolałbym otwierać tradycyjnie, jak w fordzie: najpierw prawe drzwi, a lewe od środka, bo z zewnątrz nie chciały się otwierać. Mnie to nie przeszkadzało. Mój ford już pewnie jest rozebrany… Za bardzo przyzwyczajam się, nie tylko do rzeczy. Za bardzo. Numeru telefonu i kont bankowych nie zmieniam od kilkunastu lat, bo po prostu przyzwyczaiłem się do nich, samochód zmienić musiałem. Dobrze, już nie smęcę, wracam w góry.

Gdy ruszyliśmy, wstawał pochmurny i zimny dzień późnej jesieni, ale widoczna dzisiaj na wschodzie kolorowa plamka nocnej koszuli Eos budziła nadzieję na odrobinę słońca i błękitu. Droga wiedzie aleją starych, okazałych lip. 


Wiele ich okazów ma pomnikowe rozmiary, a największą zauważoną lipę oszacowałem na ponad 6 metrów obwodu. Nie pamiętam, żebym zwrócił uwagę na te drzewa kilka lat temu, a jeśli nie, to mam kolejny dowód potwierdzający zależność między widzeniem a wiedzą.

Wyżej, na stromym stoku, omszałe pnie i korzenie drzew; czarne i błyszczące, wyślizgane butami, bazaltowe stopnie pod szczytem góry; chropawe, szaroczarne, spękane skały szczytowe i wychylające się nad nie czarne i nagie gałęzie drzew. Drobny ruch oczu przenosi mnie tam, gdzie nad Wielisławką słońce próbuje przebić zasłonę chmur. Zieleń pól, szarości lasów poznaczone plamkami żółtych kolorów, niebieskoszare masywy Gór Kaczawskich, a za nimi majacząca, ledwie odróżnialna od koloru nieba, ściana Karkonoszy. Poczułem satysfakcję, gdy na pierwszy rzut oka rozpoznałem Przełęcz Komarnicką, mało widoczne zagłębienie w długiej i nierównej linii gór, a ciepło na widok Wielisławki, góry bliskiej mi, chociaż tak po prawdzie, to nie wiem dlaczego. Bardziej na lewo wznosi się Wilkołak nachylony nad Złotoryją, a na horyzoncie widać wysoki komin znaczący miejsce Legnicy wśród płaskiej nieskończoności dali.



Między kaczawskimi szczytami wzrok przyciągała śnieżna biel zbocza z dwoma masztami na szczycie – północny stok Łysej.

-Widzisz? Pamiętasz? Szliśmy tam trzy lata temu… - pokazałem koledze.

Pamiętał, dodał garść swoich wspomnień.

Dla mnie tamten nasz wyjazd pamiętany jest dzięki świątecznej pocztówce wysłanej mi przez Tomka. Jest na niej widoczne niebo w intensywnych kolorach świtu, biały stok, w oddali mała sylwetka człowieka idącego pod górę i zostawiającego za sobą meandrujące ślady w głębokim śniegu; na dole życzenia i podpis. Patrzyłem na  zarys sylwetki i coś wydawało mi się w niej znajome, zapytałem Tomka, okazało się, że to ja; zaskoczył mnie i ucieszył bardzo. Mam tę pocztówkę do dzisiaj na pulpicie laptoka.

Wracam na szczyt Ostrzycy. Ilekroć jestem na neku, jednym z tych powulkanicznych ostańców, doznaję zdumienia wielkością morfologicznych przekształceń Ziemi i jej niewyobrażalnym wiekiem. Ta niemała góra, miliony ton magmy skamieniałej w twardy bazalt, było kiedyś tylko drobnym fragmentem wielkiej góry, ze szczytu której zionął ogień iście piekielny. Z pozoru nic nie znaczące drobniutkie kroki procesów wspomaganych milionami lat, z tamtej góry utworzyły pola wokół, odsłaniając zapchaną gardziel wulkanu – bazaltowy nek. Zrazu wyższy, po odsłonięciu garbił się, przysiadał i rozpłaszczał w rozlicznych procesach niszczących, aż któregoś dnia wszedł na jego szczyt pierwszy człowiek. Czy tylko dla widoków tam lazł? Pewnie sam nie bardzo wiedział – i tak zostało do dzisiaj.

Po rannych obietnicach, słońce schowało się za zwałami chmur. Pociemniało, poprószył pierwszy w tym roku śnieg. Pojechaliśmy pod Bystrzycę, w pobliże jednego z moich ulubionych miejsc widokowych. Jest ono na zachodnich zboczach Dzioba i Buczyńca (trudno mi określić, gdzie kończy się jedna, a zaczyna druga góra), miejsce odwiedzane przeze mnie kilka już razy. Pokazałem je koledze mając ukryty (i niecny) zamiar: otóż chciałem i chcę rozkochać Tomka, miłośnika Tatr, w Górach Kaczawskich. Czy mi się udało, czas pokaże. W tamtym miejscu nie ma rozległych widoków, takich na pół horyzontu odległego o 20 i więcej kilometrów. Cały daleki widok, to garść bezimiennych (dla mnie) szczytów Izerskiego Pogórza, ale ważniejsze i nadające wartość miejscu są urokliwe zakątki między najbliższymi wzgórzami kaczawskimi. Kiedyś przeczytałem w encyklopedii poświęconej Sudetom wzmiankę o tym miejscu i ucieszyłem się, ponieważ autorzy dostrzegli urok miejsca i chwalili je w swoim dziele. Najciemniejsza, najbardziej śnieżna i wietrzna godzina dnia była właśnie wtedy, gdy tam byliśmy, jednak z miejscem naprawdę ładnym jest tak, jak z piękną (albo kochaną) kobietą: w każdych warunkach i o każdej porze będą podobać się. Na zdjęciach zobaczyłem, jak aparat widzi padający śnieg – w postaci białych, skośnych smug. Odnoszę wrażenie, iż jego oprogramowanie graficzne jest sporo w tyle za moim własnym.




Od paru lat wybierałem się na Grodziec, samotną górę wyznaczającą granicę wielkich Kaczaw. Piszę tak, bo trudno mi przyjąć zwyczaj ostrego dzielenia gór na góry właściwe i na pogórze; sztucznym jest taki podział, aczkolwiek nierzadko wygodny. Dla mnie Góry Kaczawskie zaczynają się na Grodźcu (jeśli iść od północy), a kończą na Cieciorkach, ponad 30 km bliżej równika. Z samotnego Grodźca wszędzie daleko, trzeba jechać samochodem, a staram się unikać jazdy w ciągu dnia spędzanego w górach, jednak dzisiaj tak zrobiłem, innej możliwości nie było. Zamek na szczycie góry jest popularnym miejscem wycieczek, a skoro tak, to musi mieć parking pod samymi murami – pomyślałem, i tak właśnie jest: spirala szosy pnie się po zboczach na sam szczyt. Zaparkowaliśmy w połowie wysokości, chcąc resztę drogi przejść, żeby chociaż w połowie wejść na górę, nie wjechać. Długa jest i burzliwa historia budowli na szczycie, czyli dość typowa dla sudeckich zamków: wojny, zniszczenia, odbudowa, znowu zniszczenia i w końcu na ogół martwe ruiny. Ten zamek miał więcej szczęścia: żyje, w połowie odbudowany, dalej naprawiany, zarabia na siebie pokazując ludziom fragment dawnych dziejów i dawnej kultury.

Na dziedzińcu stoją średniowieczne narzędzia tortur; gdy patrzyłem na te przerażające urządzenia zbudowane li tylko dla zadania cierpienia drugiemu człowiekowi, pomyślałem o pewnej organizacji, która przez całe wieki mając władzę niemal absolutną, nawet nad królami (że wspomnę tylko Kanossę), także wielki wpływ na myślenie ludzi, nie tylko nic nie zrobiła dla zakończenia tego trudnego do wyobrażenia barbarzyństwa, a nawet istotnie przyczyniła się do jego spotęgowania i dłuższego trwania.

Patrzę na armaty stojące na dziedzińcu, na otwory strzelnicze, potężne mury obronne zbudowane wielkim wysiłkiem, na to całe grodzenie się i zamykanie; przenoszę wzrok ponad zębatymi zwieńczeniami i gdy patrzę na rozległość i piękno naszej Ziemi, ogrania mnie zdumienie i smutek. Spokojnie żyć ciesząc się życiem i pięknem - tyle wystarczy, nic więcej, a tak to trudne było i jest dla ludzi.

Labirynty malowniczych krużganków i karkołomne spiralne schody, piękne sklepienia i komnaty wielkości kilku mieszkań, ale też brak łazienki i jajowaty otwór w występie muru do załatwiania wiadomej potrzeby. Mówi się i mówi uczenie, iż cywilizacja zaczyna się od bieżącej wody.

Ach, nie napisałbym o widokach! Na najwyższej wieży jest balkon widokowy, przy dobrej przejrzystości powietrza horyzont odległy jest o kilkadziesiąt kilometrów; słyszałem, że sięga po Ślężę. Główne pasma Gór Kaczawskich są tak malutkie, że ma się wrażenie patrzenia na jakieś małe pagórki pogórza; są tak odległe, że nie widać wielu szczegółów. Widać jednak w całej krasie majestatyczną rozległość naszej pięknej Ziemi. Ziemi, z której emanuje na nas spokój, urok i poczucie trwałości. Wystarczy w wyciszeniu zapatrzyć się w dal, by usłyszeć ją.









5 komentarzy:

  1. Ten komentarz został usunięty przez autora.

    OdpowiedzUsuń
  2. Płatki padającego śniegu zarejestrowane przez Twój aparat jako smugi, to powód wydłużonego czasu naświetlania, gdzieś tak ok. 1/50 sek. Przy takim czasie otwarcia migawki każdy płatek na matrycy kreśli pewien odcinek, a wtedy na zdjęciu wychodzą paski. Musiałbyś mieć możliwość skrócenia czasu naświetlania, do co najmniej 1/250 sek. Jeżeli w przyszłości chciałbyś "zamrozić" na zdjęciu padający śnieg, ustaw w aparacie tryb sportowy, który spowoduje skrócanie czasu naświetlania.

    Wiesz chyba, że zawartość toalet, była w przeszłości używana jako pociski? Toalety opróżniano wprost na wojów atakujących mury.

    Ten przedmiot stojący pod ścianą na dziedzińcu zamku przypominający żurawia studziennego, to narzędzie do wymierzania kar. Takie ustrojstwo ustawiano w centrum miasta. W dużej klatce wiszącej na jednym z ramion umieszczano delikwenta, który dopuścił się wykroczenia, np pijaka zakłócającego ciszę nocną lub piekarza wystawiającego do sprzedaży podłe pieczywo. Klatkę podnoszono na pewną wysokość i winowajca wystawiany był na szyderstwa gawiedzi. Obrzucano go zepsutymi jajkami bądź warzywami lub oblewano pomyjami. Szkoda, że dzisiaj nie ma takich kar. A ta klatka nazywa się klatką błaznów.

    (Poprzedni wpis usunąłem, ponieważ musiałem zmienić szyk jednej z mojej wypowiedzi.)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Cześć, Janku.
      Tak, za duży czas naświetlania. W jego trakcie płatek opadnie dokładnie tyle, ile wynosi długość smugi. Myślałem o tym, że nasze oczy zapewne też tak widzą, zwłaszcza w słabym świetle, my jednak nie widzimy tych smug, a po prostu opadające płatki; mam to za efekt znacznego przetwarzania obrazu przez umysł, nim ten dotrze do naszej świadomości.
      Nie pomyślałem o ustawieniu sportowym, nie wiem nawet, czy takie mam. Przyszło mi do głowy ustawić większą czułość, wtedy czas skróciłby się, ale Janku, jak to zrobić na wietrze i padającym śniegu, przy konieczności zmiany okularów? Aparat zdążyłby mi zamoknąć, dlatego nic nie zmieniałem.
      Dziękuję za informacje o tej wysokiej maszynie pod ścianą. Akurat jej nie przyglądałem się mając ją za żurawia właśnie, a teraz okazuje się, że jest zupełnie innego przeznaczenia.
      Wiesz, czasami i ja miewam takie myśli: żeby i teraz były takie kary! Ale tak naprawdę nie chcę ich powrotu – z różnych powodów, wymienię tylko jeden: pisałeś o gawiedzi szydzącej z karanego. Zapewne i teraz byliby ludzie skorzy do rzucania jajkami i nie tylko. Tyle że w ten sposób z kary czyniłoby się wątpliwą moralnie uciechę, a co jeszcze gorsze, to sprzyjałoby się niedobrym ludzkim zwyczajom, niskim instynktom. Kara finansowa też boli, chociaż inaczej, a te są czasami śmiesznie małe wobec winy, zwłaszcza dla ludzi zamożnych; nie są też nieuniknione, a takie być powinny. Tutaj należałoby coś zmienić.

      Usuń
  3. Ostrzyca... pamiętam, gdy zdobywałam ją z moimi niedużymi wówczas dziećmi, jak zachwycił nas rozległy widok ze szczytu, jak wypatrywaliśmy na horyzoncie zarysu Gór Izerskich ( zawsze tak robimy- siedząc na Kuflu oglądamy horyzont, a potem z miejsca, które widać z Kufla próbujemy wypatrzeć nasz dom albo przynajmniej ustalić kierunek, gdzie ten dom się znajduje) Patrząc na Twoje zdjęcia ze szczytu pomyślałam o trwałości kamieni- bo wtedy wyglądały tak samo.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dobrze, że jesteś, Anno:)
      Tak, kamienie są trwałe, a jeśli porównać je do naszego czasu, są niemal wieczne. Jednak czasami, gdy poczytam coś mającego związek z geomorfologią, doznaję sprzecznych wrażeń, bo z jednej strony doświadczana własnym oglądem trwałość kamieni, jak chociażby w niedzielę na Grodźcu, gdzie patrzyłem na wiekowe mury stojące na niezmienionych (skoro mury stoją nadal) skałach, z drugiej strony wiedza o procesach diametralnie zmieniających oblicze Ziemi, procesach tworzących i niszczących całe góry. Czasami wtedy inaczej patrzę na tę naszą po ludzku rozumianą trwałość, z innej perspektywy – milionów lat, wobec których nic już nie jest trwałe.
      Dwa razy byłem na Ostrzycy, dwa razy chmurnym świtem późnojesiennym, przy nie najlepszej widoczności. Wobec rozległości panoramicznego widoku z tej góry, najlepiej byłoby wejść tam w pogodny ranek, gdy powietrze jest najprzejrzystsze, wtedy wzrok poleciałbym hen, daleko – aż po pewien domek wtulony w zbocze góry i osłonięty orzechowym cieniem. Takie widoki jeszcze przede mną.
      Aniu, czytałem coś o fundamentalizmie, ale myśl o najbliższej niedzieli kazała mi odłożyć książkę i sięgnąć po mapę. Ustalałem trasę, chciałem zrobić większą pętlę, taką, żeby iść cały dzień i wrócić o zmroku. Zmęczyć się drogą, nasycić się nią. Zarys trasy mam, szczegóły ustalą się same na szlaku.
      Na następny weekend umówiłem się z Heleną, moją wnuczką:)

      Usuń