O pójściu za potrzebą

050618

O pracy

W minionym tygodniu moje kolejne dziecko zaczęło swoje samodzielne życie: nowy wóz mieszkalny szefa doczekał się swoich lokatorów. Zdjęć wnętrza nie zamieszczam uznając, iż nie wypada mi tego robić, skoro jest to prywatne mieszkanie, ale zapewniam, że jest bardzo eleganckie, wygodne i funkcjonalne, w niczym nieprzypominające barakowozu. Na zewnątrz klejone aluminium i stal nierdzewna, liczne siłowniki, woda i prąd z własnego źródła. Solidność wykonania gwarantująca użytkowanie przez – według mojej oceny – co najmniej trzydzieści lat. O kosztach też nie wypada mi pisać, dość powiedzieć, że były kosmiczne. Na pracach koncepcyjnych, kierowaniu wykonaniem i pracami własnymi, zeszło mi ponad 1500 godzin, a ten czas był tylko niewielką częścią całości.

Czy jestem zadowolony? Średnio. W tym względzie jestem perfekcjonistą, którego w pełni zadowala praca wykonana bez żadnych potknięć, a tutaj parę było.

Nie jest to największa praca, którą kierowałem w tej firmie. Kilka lat temu odnawiałem, czy raczej odtwarzałem, pałac strachów z dinozaurami. Ja i pracownicy mojego zespołu spędziliśmy 11 tysięcy godzin pracy w ciągu dwóch lat nad tym urządzeniem.

Rozglądam się po tych lunaparkach (firma ma ich dwa) i co krok widzę swoje ślady. Ślady moich rąk, mojego umysłu i mojego czasu.

O słowach słów parę.

W wielu miejscach lunaparku wywieszone są tablice nakazujące kupować bilety tylko w kasie, a tam, gdzie są jakieś okienka, treść jest taka: „Tutaj kasy nie ma”. Oczywiście mowa o kasie w znaczeniu miejsca kupowania biletu. Kilka już razy spotkałem się z ciekawym rozumieniem tego napisu: otóż ludzie uznają, że można tam wchodzić bez biletu, to znaczy nie płacąc za wejście, czyli bez pieniędzy. Po ichniemu bez kasy.

Pierwszego dnia w nowym mieście kolega zapytał przechodnia o bliski sklep. Usłyszał odpowiedź, którą w różnych wersjach znam z autopsji:

– Piwo może pan kupić na stacji paliw.

Skąd taka reakcja, taka ocena? Z pozorów, którymi ludzie się kierują w swoich ocenach. Nieporównywalnie częściej spotykam się z oznakami lekceważenia lub wprost pogardy, gdy mam na sobie robocze ubranie; nie pamiętam takiego traktowania gdy byłem w garniturze.

Czasami zauważam u siebie pokazywanie ludziom wała: świadomie, prowokując, idę „na miasto”, do sklepu, w roboczym ubraniu.

Poczujcie się lepiej, ludzie, patrząc na mnie, skoro inaczej nie potraficie.

O pracy, ale inaczej, czyli pora na filozofowanie o socjologicznym zabarwieniu.

Nasz prace i zawody są dziwne, coraz dziwniejsze i coraz bardziej wyspecjalizowane. Za takie uznaję te, które związane są z naszą cywilizacją techniczną: ten jest specjalistą od programów do rozpoznawania sfilmowanych twarzy, tamten naprawia automatyczne skrzynie biegów, ja remontuję karuzele lub rozciągam przewody do ich zasilania, inny siedząc w biurze wypisuje jakieś papiery.

Oddajemy te swoje oddalone od życia umiejętności komuś, kto płaci nam za ich praktyczne stosowanie.

Praca u kogoś i praca wyspecjalizowana nie jest naturalna, ponieważ psychicznie nie jesteśmy dobrze do takiej dopasowani. Przez wiele tysiącleci pracowaliśmy dla siebie i dla bliskich, zajmując się tym, co nam było potrzebne, a tak ogromny czas musiał zostawić i zostawił w nas ślady.

Rzadko się zdarza ciekawość wykonywanych prac, jeszcze rzadziej pasja i poczucie spełnienia. Cóż wtedy mają wspólnego z naszym życiem te umiejętności i zajęcia? Nic, a fakt ten tworzy podział niemożliwy do akceptacji przez naszą psychikę: na pracę i czas po pracy, na czas zarabiania pieniędzy i normalnego życia. Chcielibyśmy tak robić, czy raczej czujemy, że wypracowując dystans między nami a sprawami pracy, powinniśmy oddzielać jedno od drugiego, ale to tyle, co dzielić nasze jedno życie na części. Trudno o bezkarność takich dążeń.

Nasze prace są odhumanizowane nie tylko nastawieniem pracodawców na zysk, eksploatacją ludzi, widzeniu w pracowniku środka do zdobycia „kasy”, ale i oderwaniem od realiów życia – tego prawdziwego, poza pracą. Te prace pozbawione są związków z nami. Jeśli z pracą łączy nas tylko konieczność zarabiania, stan taki prowadzi do kłopotów z naszą psychiką: alienacji, stresu, zagubienia sensu. Także do trudności w praktykowaniu umiejętności najważniejszej: dostrzegania radości zwykłego dnia.

Natomiast praca u siebie i dla siebie, a już zwłaszcza najprostsza, najbliższa naturze – owszem. Gdy zbiera się owoce i robi przetwory, gdy rąbie drewno na zimę, gdy sadzi się i zbiera, nasza praca ma bezpośredni związek z nami i z naszym życiem, a przez to inaczej jest odbierana, mimo nierzadkiej swojej uciążliwości.

To nowa moja filozofia, znikąd niezaczerpnięta. Zapewne ma jakieś luki, ale taka mi się pomyślała w związku ze światowym obiegiem pieniądza, odhumanizowaniem naszych miejsc pracy i własnymi doświadczeniami.

Chętnie przeczytam głosy polemiczne.

Na placu rośnie dużo cykorii podróżnik, część kwitnie budząc we mnie – jak co roku – zadziwienie wielkim kontrastem: bez kwiatów ta roślina jest zwykłym badylem, w którym trudno dostrzec już nawet nie jakiś urok, ale niechby jego zapowiedź, natomiast jej kwiaty są pięknem obleczonym w kształt i kolor.

Przed chwilą, a minęła godzina 20, wyszedłem na plac z aparatem zapomniawszy o nocnej porze odpoczynku tych kwiatów. Idąc przez plac i rozglądając się, przyszła mi do głowy myśl, którą trudno wyrazić mi słowami: o potencjale piękna tkwiącego w każdym ziemskim życiu.

Bezowocnie szukając w komputerze dobrego zdjęcia cykorii, znalazłem inne. Niech jego humorystyczna wymowa będzie lżejszym akcentem na zakończenie.