O miejscu przy drodze

060118

Sędziszowa, Gozdno, lasami do wsi Kondratów, Góra Śmierci (vel Trupień), Kondratów, zbocza Jastrzębnej, Gozdno, Sędziszowa.

Na ten dzień planowałem inną trasę, głównie lasami, ale widząc w czasie jazdy gwiazdy i pierwsze czyste kolory jutrzenki, zaparkowałem w pobliżu Wielisławki. Byłem w tej okolicy kilka razy, są tutaj miejsca zawsze chętnie odwiedzane. Jest urocza polna droga, ciemny zakątek wśród drzew ze skałami, ulubione zbocze Wielisławki, widokowe miejsce pod dębami na brzegu lasu i rozległych pól, a także pamięć kilku wędrówek tędy w słoneczne dni wczesnej jesieni. Plan trasy wypełnił się postanowieniem dokładniejszego poznania zboczy Jastrzębnej i wejścia na Górę Śmierci.

Lubię iść tamtą drogą. Łagodnie wspina się ku odległej ścianie lasu, po lewej wyłania się z ziemi Wielisławka, a za mną ogromnieją kaczawskie góry. Zatrzymuję się często, odwracam i liczę je, ciesząc się każdym rozpoznaniem. Wyłuskuję z mnogości odległych szczegółów drzewa, obok których szedłem, przełęcz, na której siedziałem, drogę, która kiedyś prowadziła mnie zielonymi polami, a widziana stąd jest niewyraźną cienką nitką. Gdy jestem wyżej, blisko już lasu, krąg horyzontu spinają dwie wyjątkowe góry: spiczasta Ostrzyca wychylająca się zza masywnej, rozległej Wielisławki, i równy stożek Śnieżki nad najwyższymi kaczawskimi szczytami. Tutaj, na tej drodze, po raz pierwszy widziałem blask wschodzącego słońca odbity w szybach obserwatorium na szczycie góry, tutaj widziałem majestatycznie wielką i wspaniale kolorową łunę zachodu rozpaloną na pół nieba.

Droga przecina małą nieckę, rosły tam niewielkie drzewa i krzewy, teraz leżą niedopalone gałęzie. W czarnym popiele ognisk widać zwoje drutów, a to znaczy, że palono tam opony. Obok w przydrożnym rowie leżą worki ze śmieciami.

Nieco dalej droga wyrywa się na otwarty przestwór i biegnie dalej; oboje staramy się zapomnieć o tamtym miejscu.

W lesie znowu strzelanina.

– Czy pan wie, że jest w samym środku polowania? – w głosie myśliwego siedzącego na ambonie usłyszałem pretensję.

Wiem, że skoro naruszyliśmy równowagę tępiąc naturalnych wrogów zwierzyny płowej i dzików, myśliwi są potrzebni skoro zastępują wilki, ale nie lubię ich. Może polubiłbym, gdyby zostawili swoje sztucery i lornetki, a wzięli oszczepy, ostatecznie łuki.

Miałem mocne postanowienie poznania szlaku turystycznego biegnącego przez ten las, ale jak zwykle go zgubiłem. Machnąłem ręką idąc według słońca, a gdy już wyszedłem z lasu, zobaczyłem… znak szlaku. Nie wiem skąd się przyplątał.

Nieco niżej usiadłem na miedzy chcąc odpocząć i wypić herbatę. Obok droga nikła między dużymi dębami, na wprost zielone pola falowały po stoku wzgórza, a dalszy horyzont zamykały lasy. Cisza, pustka i tak bardzo lubiane kaczawskie widoki.

Spośród zapewne już setek, pamiętam wiele miejsc takich przerw w wędrówkach. To, co je łączy, to ich swoisty, niepozorny urok. Ot, zwykłe, zdawałoby się, miejsce przy mało używanej drodze, gdzieś z dala od szos i głównych szlaków, ale jednocześnie miejsce w jakiś sposób przyciągające wzrok. Na przykład grupą dużych drzew, albo i jednym wśród pól czy łąk dębem, kępą głogów i róż rosnących na miedzy, lub po prostu przydrożnym kamieniem uznanym za dobry na chwilowe siedzisko. Jest jeszcze coś, być może ważniejszego: wrażenia i wyobraźnia. Idę już długo i wiele jeszcze drogi przede mną, ale mam gdzie iść. Za tydzień, a może już pojutrze, dojdę tam, gdzie czeka na mnie. Otworzę drzwi, zobaczę jej uśmiech, i będę u celu. To wrażenie prawdziwej wędrówki, takiej wielodniowej, za góry i lasy, bez telefonu w kieszeni i jutrzejszego powrotu do pracy.

Są miejsca, które w mojej pamięci oderwały się od otoczenia tracąc swoją lokalizację. Pamiętam kamienistą drogę spadającą ze zbocza, jasność pola za ostatnimi drzewami, a obok kilka wyjątkowo grubych buków z zielonymi od mchu korzeniami, ale nie pamiętam, gdzie jest to miejsce, a chciałbym je znaleźć. Są też miejsca, których wspomnienie jest tylko jednym obrazem, jednym wrażeniem: garść kolorowych kamyków na dnie strumyka, przy którym siedziałem, wychylona gałąź różanego krzewu zaczepiająca o moją czapkę, biedronka lądująca na kolanie, żołędzie leżące w pyle drogi; jedno miejsce wyróżniło się w mojej pamięci ulgą, z jaką wyciągnąłem nogi opierając się o pień drzewa.

Nie wiem, czy to dzisiejsze miejsce moja pamięć dopisze do swojej listy, ponieważ nie ja, a ona decyduje.

Parę lat temu wyszukałem dziurę w ogrodzeniu kopalni pod Złotoryją i stromym zboczem wszedłem na szczyt Wilczej Góry vel Wilkołaka. Ten wielki nek istnieje tylko w połowie, drugiej części już nie ma, jest wywieziona na okoliczne budowy. Charakterystyczny kształt góry, uciętej niemal pionowo w połowie, widać z wielu kilometrów. Kusiła mnie właśnie ta wielka ściana urwiska, więc wszedłem i z góry spojrzałem na kopalnię kruszywa – widok warty ryzyka przekraczania ogrodzenia i drapania się po stromym zboczu. Dzisiaj przyszła kolej na drugą górę rozrywaną maszynami.

Od wioski wiedzie po zboczu malownicza i widokowa droga, warto pójść tam dla niej samej. Kopalnię zastałem oczywiście zamkniętą, ale nie ogrodzono całego szczytu jak pod Złotoryją. Uznałem, że skoro wdrapałem się na Wilkołaka, wejdę i na Trupienia – żeby było do pary: dwie góry zabijane przez ludzi i dwie nazwy rodem w horroru. Ze szczytu zobaczyłem przerażającą dziurę w górze. 

Zobaczenie wykopu pod fundament domu to nic szczególnego, ale widok wyrwy sto tysięcy razy większej i nie żółtej od piasku, a czarnej od spękanego bazaltu, przywodzi na myśl ranę zadaną Ziemi. Tak, tak: kruszywo potrzebne jest do budowy dróg, brakuje nam esek, a takich gór mamy w Sudetach mnóstwo, więc jeśli jednej czy dwóch zabraknie… Tak, wiem i rozumiem, tylko góry mi szkoda. Czyżbym więc traktował górę, rzecz przecież, jak osobę? Tak i jeszcze raz tak. Nie tylko dlatego, że my wszyscy i w wielu sytuacjach dajemy osobowość rzeczom i zjawiskom; drugie moje potaknięcie poczuje wielu, mam nadzieję, spojrzawszy na dużą kopalnię kamienia. Widziałem ich kilka w moich górach, wszak poza tymi dwiema górami i parę innych powoli znika, a widząc, miałem wrażenie patrzenia na istotę cierpiącą. Niemal słyszałem wyrzut góry: zobacz, co mi robicie!

Racjonalista i ateista tkwiący we mnie mówi mi, że to tylko wrażenie, nic więcej, ale całkowitej pewności nie mam.

Niedawno przechodziłem nieznanymi mi miejscami na stokach Jastrzębnej, góry, której inne zbocze zauroczyło mnie kilka lat temu. Wtedy nie miałem czasu przyjrzeć się bliżej tamtym miejscom, dzisiaj chciałem pomyszkować po okolicy, ale znowu przeliczyłem się z czasem. Właściwie to dobrze, ponieważ poznając tamte ładne zakątki na raty, mam gdzie wracać.

Wiele razy przechodziłem łęgi w moich górach, a jest ich tam sporo, aczkolwiek nie są duże. Sporo rośnie tam wierzb, a te, zwłaszcza iwy, potrafią tworzyć gąszcz tak dziki i trudny do przejścia, tak przeraźliwe smutny, że widziany w chmurny dzień, a już zwłaszcza o zmierzchu lub szarym świtem, potrafi robić naprawdę silne wrażenie.

Dużo jest w Górach Kaczawskich lasków rosnących na polach, w miejscach nie do zaorania, i wiele z nich jest bardzo gęstych. Owszem, w środku takich wysepek potrafi rozpychać się szeroki, masywny dąb (pod nim można znaleźć idealnie odosobnione miejsce na biwak), strzelać w górę lipa czy osika, ale bliżej brzegów rośliny walczą o każdy centymetr ziemi, o każdy promyk światła. Tarnina, głóg, dzika róża, oczywiście czarny bez, a niżej plątanina jeżynowych pędów czyhających na but nieuważnego człowieka, tworzą mury nie do przejścia, nawet dla zwierząt. Pod Wielisławką wychodziłem z takiego gąszczu jedynym przejściem – ścieżką zwierząt, i mimo iż szedłem w kucki, piętami dotykając pośladków, kolczaste gałęzie chwytały plecak.

Dzisiaj widziane zagajniki nie były laskami łęgowymi ani nie rosły na uskoku omijanym przez pługi. Zdaje się, że znalazłem resztki starych sadów owocowych. Rośnie tam luźna grupa pokracznie wykrzywionych czereśni i grusz, ale są też gęstwiny równie trudne do przejścia, jak łęgi wierzbowe, ale tworzone głównie przez stare drzewa owocowe poprzerastane czarnym bzem i leszczyną.

Smutne są zapomniane sady.

Wracając, łunę zachodu miałem przed sobą. Kończył się ładny dzień.

Janku, pamiętasz te kałuże? Kiedyś robiliśmy zdjęcia niebu w nich odbitemu.

Chomiku, zdjęcie poniżej jest Jankowe, sprzed ponad roku, są na nim te same kałuże ale ładniejsze, widać na nich kawałek nieba.